Η τραγωδία των Τεμπών να μη μετατραπεί σε μια κυνική κομματική μάχη

Ο θάνατος ενός παιδιού σταματά και τη ζωή των γονιών του, έλεγε ένας μεγάλος στοχαστής. Αυτό το μέγεθος είναι απαραίτητο να μη το ξεχνά κανείς, γιατί η κοινωνία θα είναι πάντα κοντά στους γονείς που έχασαν τα παιδιά τους στο απίστευτο έγκλημα των Τεμπών.

«Θα μπορούσαν στο μοιραίο τραίνο να βρίσκονται και τα δικά μου παιδιά» σκέφτεται ο καθένας στο υποσυνείδητό του και συμπάσχει με τον πόνο των ανθρώπων αυτών που είδαν τα παιδιά τους να εξαϋλώνονται από τη φοβερή σύγκρουση των δύο τραίνων .

Με άλλα λόγια η τραγωδία των Τεμπών θα είναι πάντοτε «καταχωνιασμένη» μέσα στο κοινωνικό φαντασιακό των Ελλήνων (Καστοριάδης).

Ωστόσο, δύο χρόνια μετά την τραγική μέρα που έγινε το αδιανόητο έγκλημα τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά (σε ότι αφορά την ανεύρεση της ουσιαστικής αλήθειας, δηλαδή στο ποιες ήταν οι δομικές αιτίες οι οποίες οδήγησαν στη σύγκρουση και στο θάνατο των 57 συμπολιτών μας). Τι εννοώ;

Η τακτική ανάκριση από τον εφέτη- ανακριτή δεν έχει ακόμη περατωθεί (υπερβαίνοντας κατά πολύ το προβλεπόμενο από τη Δικονομία χρόνο) και η Δικαιοσύνη βάλλεται από παντού για αναποτελεσματικότητα και αυτό το μέγεθος οδηγεί σε ένα πολύ χειρότερο αποτέλεσμα, δηλαδή στην έλλειψη εμπιστοσύνης εκ μέρους των πολιτών προς το θεσμό αυτό.

Ταυτόχρονα στη Βουλή μικροπολιτικοί αρχηγοί κομμάτων με ένα άγριο φροϋδικό πάθος προσπαθούν να εκμεταλλευθούν κομματικά αυτή την τραγωδία (λες και ενδιαφέρεται κανείς για την οριακή αύξηση των εκλογικών ποσοστών ενός κόμματος σε βάρος κάποιου άλλου).

Ταυτόχρονα οι διάλογοι οι οποίοι διεξάγονται στο Κοινοβούλιο είναι και ανήθικοι και πλήρως ασύμβατοι με την έκταση της διερευνώμενης τραγωδίας (πράγμα το οποίο οδηγεί πολλούς πολίτες στο να αποστρέφονται εντελώς την πολιτική συνολικά).

Και μέσα σε αυτό το εκρηκτικό πλαίσιο θα ήθελα να θέσω ορισμένα κρίσιμα ζητήματα.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ;

Θα εντοπίσω ενδεικτικά ορισμένα θέματα στα οποία ανιχνεύω μια άκρως προβληματική κατάσταση (κατά την αξιολογική μου κρίση). Ποια είναι αυτά τα θέματα;

1. Ένας Εφέτης δεν μπορεί να διαχειρίζεται μόνος του μια τόσο αποδεικτικά δυσχερή και κοινωνικά εύφλεκτη υπόθεση. Τι εννοώ;

Με την απόφαση της Ολομέλειας του Δικαστηρίου Εφετών Λάρισας πριν από δύο χρόνια είχε ανατεθεί η διενέργεια της ανάκρισης για το έγκλημα των Τεμπών στον εφέτη- ανακριτή κ. Μπακαίμη και στην εφέτη κ. Λυμπεριάδου (ως αναπληρώτρια η οποία θα βοηθούσε στη συλλογή του αποδεικτικού υλικού, όπως ορίζει το άρθρο 28 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας).

Από την αρχή (;) μάλλον η αναπληρώτρια εφέτης είχε αδρανοποιηθεί (δεν γνωρίζω για ποιους λόγους) και έτσι φθάσαμε στο αρνητικό αποτέλεσμα ένας δικαστικός λειτουργός -ο εφέτης-ανακριτής- να χειρίζεται μόνος του μια αποδεικτικά δυσχερέστατη και κοινωνικά εύφλεκτη υπόθεση (με έντονες αμφισβητήσεις από όλες τις πλευρές και με μια δημοσιότητα την οποία δύσκολα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μόνος του ένας άνθρωπος ).

Υπό την έννοια τούτη πιστεύω ειλικρινά , ότι και η Εισαγγελία Εφετών Λάρισας με βάση το άρθρο 32 του ΚΠΔ και η ηγεσία της Δικαιοσύνης οφείλουν να επαναφέρουν στη δικαιοδοτική δράση την Εφέτη που είχε οριστεί ως αναπληρώτρια , ώστε να περατωθεί κάποτε η τακτική ανάκριση (η οποία από άποψη διάρκειας έχει υπερβεί τους οκτώ μήνες που προβλέπει ενδεικτικά η Δικονομία μας).

Διαφορετικά είναι σίγουρο , ότι δύσκολα θα τελειώσει η ανάκριση μέσα στο 2025 (και το ανεπιθύμητο αποτέλεσμα θα είναι η περαιτέρω θεσμική αμφισβήτηση της Δικαιοσύνης εκ μέρους των πολιτών).

Βεβαίως, οι Δικαστές δεν δικάζουν έχοντας ως γνώμονα τις απόψεις των πολιτών, αλλά σε μια υπόθεση η οποία είχε 57 νεκρούς (και μάλιστα νέα παιδιά), κανείς δεν μπορεί να «κωφεύει ή να είναι αναίσθητος» απέναντι στις κοινωνικές αντιδράσεις!

2. Εξαγωγή αποδεικτικού υλικού

Επιπλέον, υπάρχει κατά την κρίση μου και ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα το οποίο αποκαλύφθηκε τώρα τελευταία. Ποιο; Ο εφέτης-ανακριτής δεν ενέταξε στο φάκελο τη δικογραφίας αποδεικτικό υλικό το οποίο είχε κατασχεθεί από την Αστυνομία με Διάταξη της μέχρι τότε ανακρίτριας (πριν αναλάβει ο ίδιος τα δικαιοδοτικά του καθήκοντα ).

Και το κρίσιμο ερώτημα είναι το εξής:

Είχε τη δικαιοδοτική εξουσία ο εφέτης-ανακριτής να «εξοβελίσει» παντελώς από τη διερευνώμενη υπόθεση κατασχεμένο υλικό (το οποίο ενδεχόμενα θα μπορούσε να εμπεριέχει και κρίσιμες συνομιλίες προσώπων για διάφορα θέματα , όπως για την μη ενεργοποίηση του συστήματος τηλεδιοίκησης των σιδηροδρόμων, παρότι ως χώρα είχαμε λάβει τους σχετικούς οικονομικούς πόρους από την Ευρωπαϊκή Ένωση );

Κατά την άποψή μου όχι με βάση το άρθρο 248 παρ.2 του ΚΠΔ.

Και η μη ύπαρξη του συστήματος ηλεκτρονικής εποπτείας των σιδηροδρόμων είναι η πιο βασική αιτία, η οποία οδήγησε αιτιακά στη τραγωδία των Τεμπών!

3. Δεν βρέθηκαν ποτέ κατά την ανακριτική έρευνα ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες πολιτικών προσώπων;

Τέλος , σε ότι αφορά τη Δικαιοσύνη, ενδεικτικά αναφέρω και ένα άλλο θέμα για το οποίο απορούν πολλοί Έλληνες. Ποιο είναι αυτό;

Με άλλα λόγια , ο εφέτης-ανακριτής δεν βρήκε ουδόλως κατά την ανακριτική έρευνα των δύο ετών κάποια ενδεχόμενη ποινική ευθύνη πολιτικών προσώπων, ώστε να αποστείλει το σχετικό αίτημα στη Βουλή;

Έχω διατυπώσει και άλλες φορές αυτή τη σκέψη, γιατί δεν μπορώ να αφομοιώσω εύκολα την αντίληψη , ότι μόνο ο σταθμάρχης με την ελλιπή τεχνογνωσία και κάποια άλλα «δευτερεύοντα πρόσωπα» ευθύνονται αποκλειστικά για όλα τα βασικά προβλήματα αυτής της τραγικής ιστορίας.

Και υπό το πρίσμα τούτο τονίζω για μια ακόμη φορά , ότι είναι εξόχως αναγκαίο να διερευνηθεί τουλάχιστον , εάν υπήρχε η δια παραλείψεως ποινική ευθύνη στο κακούργημα του άρθρου 291 του ΠΚ (: επικίνδυνες παρεμβάσεις στις συγκοινωνίες) δύο Υπουργών Μεταφορών , του κ. Καραμανλή και του κ. Σπίρτζη, για την μη υλοποίηση του συστήματος τηλεδιοίκησης των σιδηροδρόμων (το οποίο εάν υπήρχε θα μπορούσε να αποτρέψει τη θανατηφόρα σύγκρουση των δύο τραίνων).

ΤΟ ΠΟΛΩΜΕΝΟ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ

Και επειδή όλα αυτά τα θέματα δεν αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά από τη Δικαιοσύνη ενεργοποιήθηκε το πολωμένο κομματικό σύστημα της Ελλάδας , το οποίο υιοθέτησε τις πιο απίθανες και παρανοϊκές «θεωρίες συνωμοσίας» .

Ας μη λησμονούμε άλλωστε αυτό το οποίο έλεγε ο μεγάλος φιλόσοφος Καρλ Πόπερ . Δηλαδή , ότι όταν δεν μπορεί κάποιος να εξηγήσει αιτιωδώς τον κόσμο, τότε καταφεύγει στις «θεωρίες συνωμοσίας».

Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΩΣ ΗΘΙΚΟΣ ΑΥΤΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ 39ΧΡΟΝΟΥ ΥΙΟΥ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ

Μια από αυτές τις «άρρωστες προσεγγίσεις» υπονοούσε, ότι ο σημερινός πρωθυπουργός ευθύνεται -ως ηθικός αυτουργός- για τον πρόσφατο θάνατο του 39χρονου γιου μιας ανώτατης δικαστικής λειτουργού.

Και είναι εντελώς ατυχές κατά την κρίση μου, ότι αρχηγός κόμματος -έστω υπό τη μορφή ερωτήματος – έφερε στη Βουλή μια τέτοια εξωφρενική θεωρία.

Αν φθάσουμε στο σημείο να πιστεύουμε , ότι ο πρωθυπουργός του τόπου βρίσκεται πίσω από κάποια εγκλήματα , τότε προφανώς δεν θα διαφέρουμε σε τίποτε από τη πιο διεφθαρμένη λατινοαμερικανική χώρα.

Εξάλλου η ηθική αυτουργία, κατά την πάγια νομολογία του ΑΠ, απαιτεί να υπάρχει αποδεικτικό υλικό από το οποίο να αποκαλύπτονται οι τρόποι και τα μέσα δια των οποίων ο ηθικός αυτουργός έπεισε το δράστη να διαπράξει το έγκλημα.

Είναι δυνατό ο δημόσιος διάλογος στη Βουλή να φθάνει σε ένα τέτοιο επίπεδο έκπτωσης;

ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ

Βεβαίως, ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης δεν είναι άμοιρος ευθυνών. Έχει μια κομβική ευθύνη. Ποια; Δεν τόλμησε ο ίδιος να ενεργοποιήσει το νόμο για τη διερεύνηση της ενδεχόμενης ποινικής ευθύνης του κ. Καραμανλή ως Υπουργού Μεταφορών κατά τον κρίσιμο χρόνο κατά τον οποίο συνέβη η τραγωδία των Τεμπών (όπως ανέφερα και παραπάνω).

Και όχι μόνο δεν έκανε κάτι τέτοιο ο πρωθυπουργός, αλλά έβαλε και πάλι στα ψηφοδέλτια του κυβερνώντος κόμματος τον κ. Καραμανλή , ενόψει των επερχόμενων τότε εθνικών εκλογών (για να μη έλθει σε σύγκρουση με μια «δυναστεία του κόμματος του» και για να εξασφαλίσει μια περαιτέρω πρωθυπουργική θητεία).

Και κατά τη γνώμη μου αυτό δεν ήταν μια ηθική επιλογή.

Ωστόσο , άλλο είναι αυτό το μέγεθος και άλλο είναι να αφήνεται η υποψία ότι ο Πρωθυπουργός μπορεί να «βρίσκεται πίσω» από ένα ύποπτο θάνατο.

Ποιο είναι το συμπέρασμα από όλα αυτά;

Η τραγωδία των Τεμπών δεν είναι δυνατό να μετατραπεί σε μια κυνική κομματική αντιδικία και η Δικαιοσύνη οφείλει να εκτελέσει το χρέος της , ώστε να αποκαλυφθεί η αλήθεια.

Πάνω από όλα πρέπει να θυμόμαστε όλοι ότι έφυγαν άδικα από τη ζωή πολλά νέα παιδιά.

Και σε τέτοιες περιστάσεις αξίζει να ανακαλούμε στη μνήμη μας αυτό που λέει ο Σαίξπηρ. Δηλαδή, ότι «ο ήλιος από τη θλίψη του….σήμερα δεν θα βγει» .

O Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ