Μέχρι το 2010 οι 135 άνδρες της περίφημης Ελβετικής Φρουράς ήταν μάλλον το γνωστότερο αξιοθέατο της πόλης του Βατικανού – εντάξει, μετά τον ναό του Αγίου Πέτρου και την Καπέλα Σιστίνα. Τα τελευταία 15 χρόνια – ελέω της γιγάντωσης των κοινωνικών δικτύων και της σαρωτικής επέλασης του Instagram στην ζωή μας- οι φύλακες του Ποντίφικα εξελίχτηκαν στο υπ’ αριθμόν ένα θέμα προς φωτογράφιση από τους φιλοπερίεργους και συνήθως αχόρταγους στην απαθανάτιση εικόνων τουρίστες.

Κυρίως λόγω της πολύχρωμης επίσημης εξάρτυρσής τους, η οποία αν και σχεδιάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, διατηρώντας βέβαια τις αναγεννησιακές καταβολές και τις χρωματικές αναφορές στο θυρεό των Μέδικων (κόκκινο, κίτρινο και μπλε), μοιάζει να δημιουργήθηκε για ινσταγκραμικά στιγμιότυπα καταδικασμένα σε σοδειά απειράριθμων likes.

Είναι τόσο διάσημοι και τόσο πολυφωτογραφημένοι οι φρουροί του Πάπα που θα μπορούσε ακόμα και να πιστέψει κανείς πως έχουν τοποθετηθεί γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο στα πιο κομβικά σημεία του Βατικανού. Ως μια κινούμενη ατραξιόν που προσθέτει αίγλη και μεγαλείο στην Αγία Έδρα ή ως ζωντανή performance σε μια Disneyland πίστης, κατάνυξης και ενατένισης του θείου.

Ωστόσο θα ήταν μια ολωσδιόλου λάθος υπόθεση, αφού οι άριστα εκπαιδευμένοι Ελβετοί έχουν ιερό καθήκον να προστατεύουν τον Ποντίφικα, να διασφαλίζουν τη σωματική ακεραιότητά του, ακόμα και να προσφέρουν ως σπονδή την ίδια τους την ζωή για να σώσουν εκείνη του διαδόχου του Αγίου Πέτρου στο θρόνο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Κι ας φαίνονται σε πρώτη εκτίμηση ως μπιμπελό με ρόλο διακοσμητικό με ποίμνιο followers στο Instagram που ξεπερνά τις 300 χιλιάδες.

Στρατός με ιστορία μισής χιλιετίας

Στην πραγματικότητα η Ελβετική Φρουρά είναι ο αρχαιότερος στρατιωτικός θεσμός στον κόσμο με συνεχή και αδιάλειπτη δράση για περισσότερους από πέντε αιώνες. Επρόκειτο για επινόηση του Πάπα Ιούλιου Β, του λεγόμενου και πολεμιστή, εξαιτίας της συχνής παρουσίας του στο πεδίο της μάχης.

Εκτός από πολεμική αρετή, ο Ιούλιος Β, ο οποίος θρυλείται πως υιοθέτησε το παπικό όνομά του ως φόρο τιμής στον Ιούλιο Καίσαρα, έναν ηγέτη και στρατηλάτη που θαύμαζε αμέριστα, είχε και στρατηγική σκέψη.

Ανέλαβε καθήκοντα το 1503, σε μια περίοδο δηλαδή όπου τα Παπικά Κράτη δέχονταν διαρκείς επιθέσεις, και αποφάσισε πως για να έχει μέλλον στον παπικό θρόνο θα έπρεπε καταρχάς να τον διατηρήσει.

Στις 22 Ιανουαρίου του 1506 οι πρώτοι 150 άνδρες της ελβετικής φρουράς έκαναν θριαμβική είσοδο στο Βατικανό, αναλαμβάνοντας τον όρκο και την ευθύνη να υπερασπίζονται τον Πάπα με το αίμα τους – η επέτειος τιμάται έως σήμερα και γιορτάζεται με την ορκωμοσία νέων μελών στον μικρό αλλά αποτελεσματικό παπικό στρατό.

Γιατί όμως ο Ιούλιος Β επέλεξε η προσωπική φρουρά του να στελεχωθεί από Ελβετούς και δεν στρατολόγησε Ιταλούς άνδρες; Οι λόγοι ήταν καταρχάς θρησκευτικοί. Οι Ελβετοί στις αρχές του 16ου αιώνα ανήκαν στη συντριπτική πλειοψηφία τους στο καθολικό δόγμα.

Οι έμπιστοι μισθοφόροι

Επειτα υπήρχε η καλή φήμη που ακολουθούσε σαν πιστό σκυλί τους μισθοφόρους της χώρας. Πως ήταν δηλαδή άρτια εκπαιδευμένοι, σκληροτράχηλοι στις μάχες και πειθαρχημένοι, πράγμα που μαρτυρούσε και η επιστράτευσή τους ανά περιόδους τόσο από τους Γάλλους όσο και από τους Ιταλούς. Λέγεται ακόμα πως ο Πάπας εμπιστευόταν περισσότερο τους Ελβετούς που δεν είχαν κάποια εδαφική διεκδίκηση προς τα παπικά κράτη, παρά τους Ιταλούς οι οποίοι σε κάθε ευκαιρία αμφισβητούσαν την εδαφική επικράτειά του.

Θα ήταν άδικο να θυμάται κανείς τον Πάπα Ιούλιο Β μόνο ως έναν πολεμοχαρή θρησκευτικό ηγέτη. Στα 10 χρόνια που έμεινε στο θρόνο ξεκίνησε η δόμηση του ναού του Αγίου Πέτρου και μπήκαν τα θεμέλια για την ίδρυση του μουσειακού συμπλέγματος του Βατικανού. Τη σοφία πάντως της δημιουργίας ενός μικρού, ευέλικτου και αποφασισμένου για όλα στρατιωτικού σχήματος επιβεβαίωσε με τον πιο τραγικό τρόπο η θυσία της Ελβετικής Φρουράς 21 μόλις χρόνια μετά την ίδρυσή της.

Στις 6 Μαΐου του 1527 κι ενώ η Ρώμη πολιορκούνταν από τα στρατεύματα του Καρόλου Ε (Κούιντου) οι Ελβετοί μισθοφόροι πρόταξαν τα στήθη τους και τελικά έδωσαν την ζωή τους προκειμένου να προσφέρουν διαφυγή στον Πάπα Κλήμη Ζ προς το Καστέλ Σεντ Άντζελο. 147 από τα συνολικά 189 μέλη της φρουράς σκοτώθηκαν.

Αγρυπνοι Φρουροί

Τα χρόνια μπορεί να περνούν, όμως οι φρουροί του Ποντίφικα δε διαπραγματεύονται την αυταπάρνησή τους. Την περιόδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου η Ελβετική Φρουρά βρισκόταν σε διαρκή επαγρύπνηση για την περίπτωση μιας επαπειλούμενης επίθεσης των Ναζί προς το Βατικανό. Τελικά, η ουδέτερη – σε βαθμό απάθειας για πολλούς – στάση που τήρησε ο Πάπας Πίος ΙΒ προς τις θηριωδίες του Χίτλερ διατήρησε την Αγία Έδρα αλώβητη.

Ωθηση προς τον εκσυγχρονισμό και την εκπαίδευση των στρατιωτών σε σενάρια που κάποτε έμοιαζαν ακραία ή απίθανα έδωσε η απόπειρα δολοφονίας του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β το 1981. Έκτοτε τα μέλη της φρουράς οφείλουν να παίζουν στα δάχτυλα μεταξύ άλλων την απενεργοποίηση βομβών, τις μάχες σώμα με σώμα, την εξουδετέρωση ελεύθερων σκοπευτών ενώ κατέχουν και τεχνογνωσία σε μεθόδους αντικατασκοπείας.

Μυστήριο στο Βατικανό

Ενδιαφέρον έχει και ένα ομιχλώδες περιστατικό που έλαβε χώρα στα τρίσβαθα του παπικού στρατού το 1998. Στις 4 Μαΐου εκείνης της χρονιάς ο νεοδιορισμένος διοικητής της Φρουράς Αλόις Εστέρμαν, η σύζυγός του και ο δεκανέας Σεντρίκ Τορνέι βρέθηκαν νεκροί στο διαμέρισμα του πρώτου στο Βατικανό. Οι αρχές της πόλης, που έσπευσαν να κλείσουν την υπόθεση, πρόβαλαν ως επίσημη αιτιολογία τη δολοφονία του ζευγαριού από τον δυσαρεστημένο στρατιώτη, ο οποίος, αφού τους πυροβόλησε, αυτοκτόνησε.

Ωστόσο οι θεωρίες συνωμοσίας παραμένουν ζωντανές έως σήμερα, με κάποιους να κάνουν λόγο για έριδες, αιματηρές διαμάχες, ακόμα και την ύπαρξη μυστικών οργανώσεων εντός του μισού τετραγωνικού χιλιομέτρου της Αγίας Έδρας.

Παρά πάντως τις φήμες, τις διαδόσεις και τις σκιές ο ρόλος της Ελβετικής Φρουράς παραμένει έως σήμερα ιερός. Και το ίδιο αυστηρή είναι η διαλογή για όσους φιλοδοξούν να γίνουν μέλη της.

Μόνο οι καλύτεροι

Ανάμεσα στις προϋποθέσεις που οφείλει να πληροί κανείς είναι το όριο ηλικίας μεταξύ 19 και 30 ετών, η ελβετική υπηκοότητα, η πίστη στο ρωμαιοκαθολικό δόγμα, η εκπαίδευση στις τάξεις του στρατού της Ελβετίας, το ελάχιστον ύψος των 174 εκατοστών, η στρατολόγηση τουλάχιστον για 26 μήνες και βέβαια το καθεστώς της αγαμίας.

Τα μέλη του παπικού στρατού που σήμερα αθροίζονται σε 135 – στην περίοδο του Πάπα Φραγκίσκου προστέθηκαν 25 νέοι στρατιώτες- είναι ελεύθερα να παντρευτούν έπειτα από πέντε χρόνια θητείας. Η αμοιβή τους έχει οριστεί στα 1300 ευρώ μηνιαίως – η διαμονή και η διατροφή καλύπτεται από το Βατικανό, διαφορετικά ο μισθός δε θα έφτανε ούτε για τσιχλόφουσκες δεδομένου του κόστους ζωής στο αυτόνομο κρατίδιο – ενώ καμία υποψηφιότητα δεν εξετάζεται εάν προηγουμένως ο ενδιαφερόμενος δεν προσκομίσει λευκό σαν περιστέρι ποινικό μητρώο, πιστοποιητικό υγείας και οδοντιατρικό ιστορικό.

Είπαμε, εκτός από το – ω μη γένοιτο- υπηρεσιακό καθήκον, οι φύλακες του Ποντίφικα έχουν και διακοσμητικό ρόλο, για την εκπλήρωση του οποίου μια ρωμαλέα κορμοστασιά κι ένα πάλλευκο υγιές χαμόγελο είναι στα τυπικά προσόντα.