Το 5ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, από τις 12 ως τις 15 Ιουνίου, δεν θα είναι μόνο Συνέδριο ζυμώσεων και αλληλεπίδρασης. Η πυξίδα θα δείχνει προς την επανεκκίνηση που επιδιώκει η ηγεσία του κόμματος, αλλά θα έχει και καταστατικό χαρακτήρα.

Επί σχεδόν ένα μήνα η αρμόδια Επιτροπή του κόμματος, με επικεφαλής τον Κώστα Ζαχαριάδη, δούλεψε για να εισηγηθεί προς την Κεντρική Επιτροπή τις μεταβολές παραγράφων ή και ολόκληρων άρθρων που χρειάζεται να εγκριθούν από το σώμα του ανώτατου κατευθυντήριου οργάνου. Η ταραχώδης κατά διαστήματα συνεδρίαση του περασμένου Σαββατοκύριακου συνοδεύτηκε από διαφωνίες κι εντάσεις. Ελάχιστα σημεία των προτάσεων συνάντησαν ομόφωνη ανταπόκριση.

Το επιπλέον άρθρο

Μεταξύ των όσων προστέθηκαν στο πολυσέλιδο κείμενο που έφτασε στην ΚΕ ήταν και το νέο άρθρο μεταξύ του 16ου και του 17ου. Είναι το άρθρο που η Επιτροπή Καταστατικού συνέταξε αποκλειστικά και μόνο για την εκλογή προέδρου. Τις προϋποθέσεις υποψηφιότητας και τον τρόπο ανάδειξής του. Περιλαμβάνει επτά παραγράφους και θέτει έναν προς έναν τους όρους που προτείνει να ισχύουν εφεξής, διότι ως σήμερα ελάχιστα προβλέπονταν καταστατικά.

Είναι καταφανές εξ όσων εισήχθησαν στο προτεινόμενο άρθρο πως η Κουμουνδούρου θέλει να «περιφρουρήσει» το κόμμα και να αποτρέψει υποψηφιότητες όπως εκείνη του Στέφανου Κασσελάκη πριν από δύο χρόνια. Ή ακόμα κι αν εκλεγεί απρόσμενα ένα πρόσωπο να υπόκειται και να λογοδοτεί στα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ και δίχως δικαίωμα λήψης αυτόνομων πρωτοβουλιών (δημοψηφίσματα, ερωτηματολόγια, αλλαγή κατεύθυνσης κ.α) άνευ πλειοψηφικής αποδοχής.

Οι προϋποθέσεις για τον νέο πρόεδρο

Πρώτα απ’ όλα, ορίζεται ως τριετή η θητεία του/της προέδρου, όπως αυτή προκύπτει από μυστική ψηφοφορία της βάσης (κι όχι επιστροφής στο συνέδριο). Προκειμένου πάντως να θέσει υποψηφιότητα κάποιος/α που ενδιαφέρεται, θα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον ένα από τα δύο θεμελιώδη κριτήρια. Είτε να έχει μετρήσει μια πλήρη θητεία στην Κεντρική Επιτροπή είτε να είναι μέλος για πέντε διαδοχικά χρόνια. Άρα δεν δύναται να διεκδικήσει τα ηνία του ΣΥΡΙΖΑ ο οποιοσδήποτε εμφανιστεί ξαφνικά και χωρίς να έχει πρότερη ταύτιση με το υπόλοιπο οργανόγραμμα.

Αν πληροί μία από τις δύο αυτές προϋποθέσεις, η υποψηφιότητα του προς το συνέδριο θα πρέπει να συνοδεύεται από τις υπογραφές είτε του 10% των μελών της Κεντρικής Επιτροπής, χωρίς κάποιο εξ αυτών να έχει δυνατότητα υποστήριξης δύο υποψηφιοτήτων, είτε 5.000 μελών! Εξυπακούεται πλέον πως στον ίδιο φάκελο θα πρέπει ο υποψήφιος να καταθέτει το «πόθεν έσχες» του, επιτρέποντας παράλληλα στο κόμμα να το δημοσιεύει. Όπως η ΚΕ είχε επιβάλει πριν από τις τελευταίες εσωκομματικές εκλογές.

Συν τοις άλλοις, αν ο/η πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι βουλευτής (όπως δεν ήταν ο Στ. Κασσελάκη) και χρειάζεται να εκλεγεί επικεφαλής της ΚΟ, αυτός/η που θα επιλέξουν οι βουλευτές-τριες θα πρέπει να διαθέτει οπωσδήποτε την επικύρωση της Κεντρικής Επιτροπής. Δηλαδή στην περίπτωση της μετάβασης που συνέβη από τον Σωκράτη Φάμελλο στον Νίκο Παππά στα τέλη του περασμένου Αυγούστου, θα έπρεπε πρώτα το όργανο να εγκρίνει την αντικατάσταση.

Η περίπτωση μομφής

Ορίζεται ταυτόχρονα από την εισήγηση της Επιτροπής πως ο/η πρόεδρος λειτουργεί στο πλαίσιο των αποφάσεων της ΚΕ, η οποία, αν το κρίνει απαραίτητο, έχει το δικαίωμα υποβολής μομφής. Αυτό συμβαίνει με τη χρήση των υπογραφών του 1/3 των μελών της. Για να γίνει δεκτή βέβαια, θα πρέπει να υπερψηφιστεί από το 50%+1 του οργάνου ύστερα από μυστική ψηφοφορία. Όπως κι έγινε, για πρώτη φορά, με περιπετειώδη τρόπο και μέσα σε συνθήκες μεγάλης έντασης τον Σεπτέμβριο.

Στην περίπτωση που η μομφή συγκεντρώσει εν τέλει τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων, τότε η παύση του προέδρου από τα καθήκοντά του είναι αυτόματη, ανεξάρτητα από το αν ο/η πρώην πρόεδρος θα διεκδικήσει εκ νέου το χρίσμα. Στο μεσοδιάστημα παραδίδει υποχρεωτικά τα ηνία του κόμματος στην Πολιτική Γραμματεία και δεν συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων.

Οι κατάλογοι των ψηφοφόρων

Στο ίδιο άρθρο περιλαμβάνεται το σημείο τριβής μεταξύ νυν ηγεσίας και αντιπολίτευσης που αφορά όσους θα έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές προέδρου κι αν οι κατάλογοι θα είναι ανοικτοί ως την τελευταία ημέρα ή θα κλείνουν ένα μήνα πριν.

Οι «προεδρικοί» επιμένουν σε ψηφοφόρους που έχουν δηλώσει πολιτική ένταξη για ν’ αποφεύγονται αυτοί του «δίευρου που περνούν απέξω». Αντιθέτως η άλλη πτέρυγα (Πολάκης – Παππάς) προτιμά ένα απολύτως ανοικτό κόμμα και ουδεμία οπισθοχώρηση από την ισχύουσα διαδικασία. Θεωρεί πως διαφορετικά θα μειωθεί ο όγκος των ψηφοφόρων, μαζί και τα μηνύματα που θα αποστείλει μια τέτοια διαδικασία.

Εννοείται πως καθεμιά από τις παραπάνω προτάσεις θα αξιολογηθεί και θα εγκριθεί ή θα απορριφθεί από το συνέδριο.