Δεν υπάρχει μέρα που να μην ξημερώνει με το άκουσμα ενός θανατηφόρου τροχαίου. «Αν οι θάνατοι από τροχαία ήταν ιός, θα το λέγαμε πανδημία», είχε γράψει πριν από λίγο καιρό ο Guardian σε άρθρο του. Και είναι ακριβώς έτσι. Μια «πανδημία» για την οποία δεν λαμβάνονται αυστηρά, αποτελεσματικά, μέτρα για τον περιορισμό της, με την Ελλάδα να κατέχει την έβδομη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης με τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων από τροχαία, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που ανακοίνωσε προσφάτως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC).

Οι λόγοι, πολλοί. Η υπερβολική ταχύτητα – πολύ πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια – που αναπτύσσεται από οδηγούς στους δρόμους και δη μέσα στις πόλεις. Η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και άλλων ουσιών. Η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια της οδήγησης. Η παραβίαση του φωτεινού σηματοδότη και του «STOP». Η μη χρήση προστατευτικής ζώνης και κράνους. Ο μη σεβασμός σε πεζούς, ποδηλάτες, μοτοσικλετιστές, παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρία. Η απουσία ανώτατου ορίου ηλικίας στους οδηγούς. Οι κακοτεχνίες στους δρόμους.

Ο κυριότερος λόγος όμως, είναι η απουσία ελέγχων και η μη επιβολή αυστηρών ποινών στους παραβάτες, τέτοιων που θα τους αποτρέψουν να συνεχίσουν να εγκληματούν στους δρόμους.

Με αφορμή αυτή τη μάστιγα που λέγεται «τροχαίο δυστύχημα» και εν αναμονή του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), ο οποίος θα περιλαμβάνει πιο αυστηρά μέτρα και ποινές, το ΒΗΜΑ ξεκινά μεγάλη έρευνα, σε μια προσπάθεια να μπει τέλος στην καθημερινή αιματοχυσία που γίνεται στους ελληνικούς δρόμους.

«Είναι σαν να πέφτει βόμβα σε ένα σπίτι»

«Όταν συμβαίνει ένα τροχαίο δυστύχημα, είναι σαν να πέφτει μία βόμβα σε ένα σπίτι. Η ζωή σταματά…», λέει ο Μανόλης Σταυρουλάκης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου «SOS Τροχαία Εγκλήματα», ο οποίος πριν από περίπου 20 χρόνια έχασε τον 26χρονο γιο του Γιάννη όταν το αυτοκίνητό του προσέκρουσε σε παράνομη διαφημιστική πινακίδα στο Μαρούσι.

Δυστυχώς, χιλιάδες άνθρωποι, στην πλειονότητά τους νέοι, αφήνουν την τελευταία τους πνοή στην άσφαλτο.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, Δεκέμβριο του 2024 είχαμε 49 νεκρούς από τροχαίες συγκρούσεις. Προσθέτοντας τα τελευταία στοιχεία σε αυτά των προηγούμενων μηνών – όπως τα ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ – προκύπτει πως το 2024 ο αριθμός των νεκρών από τροχαίες συγκρούσεις στη χώρα μας έφτασε τους 665.

Ρεκόρ πενταετίας ο αριθμός των νεκρών

«Ο αριθμός των 665 νεκρών σε έναν χρόνο (παρότι προσωρινός) αποτελεί ρεκόρ πενταετίας, δεδομένου ότι είχαμε 524 νεκρούς το 2020, 624 το 2021, 654 το 2022 και 637 το 2023», παρατηρούν οι εκπρόσωποι του Συλλόγου «SOS Τροχαία Εγκλήματα». Σημειώνουν δε, ότι ο τελικός αριθμός των θυμάτων, που θα ανακοινωθεί περίπου σε ένα χρόνο, θα είναι μεγαλύτερος καθώς θα περιλαμβάνει και ανθρώπους που κατέληξαν αργότερα και όχι τη στιγμή του συμβάντος.

Υπερβολική ταχύτητα και παράβαση πινακίδων

Πρόσφατα δεδομένα της Ελληνικής Αστυνομίας που αφορούν βεβαιωθείσες παραβάσεις, ανά την Επικράτεια, κατά τα έτη 2024 και 2023, οι οποίες οδηγούν σε τροχαίο ατύχημα, δείχνουν ότι τη «μερίδα του λέοντος» καταλαμβάνει – μετά τις παράνομες σταθμεύσεις (546.099 το 2024 και 429.535 το 2023) – η υπερβολική ταχύτητα (332.789 το 2024 και 263.942 το 2023). Τη δεύτερη θέση καταλαμβάνουν οι παραβάσεις των πινακίδων σήμανσης (237.391 το 2024 και 200.192 το 2023).

Ακολουθούν:

  • Μη χρήση προστατευτικού κράνους (90.514 το 2024 και 52.936 το 2023).
  • Στέρηση ικανότητας οδήγησης (78.827 το 2024 και 68.200 το 2023).
  • Μη χρήση ζώνης ασφαλείας (54.889 το 2024 και 44.838 το 2023).
  • Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ (32.202 το 2024 και 26.217 το 2023).
  • Χρήση κινητού τηλεφώνου (18.776 το 2024 και 16.994 το 2023).
  • Παραβίαση φωτεινού σηματοδότη (18.481 το 2024 και 13.979 το 2023).
  • Κίνηση σε αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας (14.759 το 2024 και 11.132 το 2023).
  • Αντικανονικοί ελιγμοί (11.187 το 2024 και 8.750 το 2023).
  • Αντικανονικό προσπέρασμα (8.553 το 2024 και 6.630 το 2023).

Αυξήθηκαν τα ανασφάλιστα οχήματα

Επίσης, σημαντικό είναι το στοιχείο που δείχνει μεγάλη αύξηση, μέσα σε έναν χρόνο, των ανασφάλιστων οχημάτων. Από τους ελέγχους της τελευταίας διετίας εντοπίστηκαν 26.069 ανασφάλιστα οχήματα το 2024. Έναν χρόνο πριν, το 2023, είχαν βρεθεί 20.397 οχήματα χωρίς ασφαλιστική κάλυψη.

Να σημειωθεί ότι τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από τους ελέγχους που έγιναν το 2024 (6.714.573) και το 2023 (5.573.223) από άνδρες της αστυνομίας στους ελληνικούς δρόμους. Ως εκ τούτου, οι πραγματικοί αριθμοί είναι πολλαπλάσιοι, κάτι το οποίο καταδεικνύει την ανάγκη περισσότερων ελέγχων «με τη φυσική παρουσία της Αστυνομίας», όπως ζήτησαν οι εκπρόσωποι τριών συλλόγων συγγενών θυμάτων που συναντήθηκαν το μεσημέρι της Παρασκευής (30/5) με τον αναπληρωτή Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Κωνσταντίνο Κυρανάκη, στο πλαίσιο της κατάθεσης του νέου ΚΟΚ στη Βουλή.

«Ακούμε πολλά θετικά μέτρα τα τελευταία χρόνια, αλλά δυστυχώς δεν βλέπουμε αποτέλεσμα», δηλώνει ο κ. Σταυρουλάκης, με την κυρία Βασιλική Μυλωνά, Πρόεδρο του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς», να προσθέτει: «Και ο καλύτερος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας, όταν δεν γίνονται συνεχείς έλεγχοι και δεν υπάρχουν αυστηρές ποινές, δεν εφαρμόζεται». Η ίδια ίδρυσε το Ινστιτούτο στη μνήμη του γιου της που έχασε τη ζωή του σε ηλικία 22 ετών σε τροχαίο δυστύχημα, το μεσημέρι της 22ης Μαρτίου του 2004, ενώ κατευθυνόταν προς την Πάτρα όπου σπούδαζε στο Τμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Ποτέ δεν ήταν πρώτη προτεραιότητα η οδική ασφάλεια

«Μολονότι οι πολιτικοί δείχνουν ενδιαφέρον για τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, ποτέ δεν υπήρξε συνεχής βούληση που να θέτει την ασφάλεια στους δρόμους ως πρώτη προτεραιότητα, όπως για παράδειγμα αντιμετωπίστηκε η πανδημία του Covid-19», επισημαίνει ο Θανάσης Τσιάνος, Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων.

Όπως αναφέρει, «έχουν γίνει σημαντικά βήματα τα τελευταία 10-15 χρόνια και έχουν μειωθεί τα ατυχήματα (το 2000 είχαμε πάνω από 2.000 νεκρούς και τα περισσότερα ατυχήματα γίνονταν στους εθνικούς δρόμους που σήμερα έχουν βελτιωθεί). Ωστόσο, η Ελλάδα υστερεί και στους 5 πυλώνες που αφορούν τη διαχείριση οδικής ασφάλειας, την οδηγική συμπεριφορά, τους δρόμους – υποδομές, την κατάσταση των οχημάτων, και την αντιμετώπιση των τραυματιών μετά το ατύχημα. Σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα παραμένει στις τελευταίες θέσεις και στους 5 πυλώνες, και πλέον αυτοί που την “πληρώνουν” είναι οι ευάλωτοι πολίτες, δηλαδή οι πεζοί, οι μοτοσικλετιστές, οι ποδηλάτες, οι ηλικιωμένοι και πλέον και οι χρήστες πατινιών».

Σοκάρουν οι συγκρίσεις με την υπόλοιπη Ευρώπη

Σύμφωνα με τον κ. Τσιάνο, η Ελλάδα κατέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά νεκρών από τροχαία δυστυχήματα σε κατοικημένες περιοχές (51% στην Ελλάδα ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 38%). Επίσης, στην Ελλάδα οι οδηγοί μοτοσικλέτας που αφήνουν την τελευταία τους πνοή στην άσφαλτο ανέρχονται σε 38% έναντι 18% στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στις δε κατοικημένες περιοχές στην Ελλάδα, το ποσοστό των οδηγών μοτοσικλέτας που σκοτώνονται ανέρχεται στο 45%, έναντι 20% που είναι ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πρέπει να μειωθούν οι ταχύτητες στις πόλεις

«Είναι επιτακτική ανάγκη να μειωθούν οι ταχύτητες μέσα στις πόλεις», επιμένει ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, τονίζοντας ότι η έλλειψη πεζοδρομίων στις περισσότερες περιοχές επιτείνει το ήδη μεγάλο πρόβλημα. «Δεν έχουμε πεζοδρόμια, και έχουμε πεζούς να περπατούν μέσα στους δρόμους, μοτοσικλετιστές, ποδηλάτες, και στο τέλος φωνάζουμε για τα πατίνια…».

Συνεχίζεται ο διάλογος για τον νέο ΚΟΚ

Να σημειωθεί ότι η διαβούλευση για τον νέο ΚΟΚ συνεχίζεται. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Κυρανάκης δεσμεύθηκε την Παρασκευή στους εκπροσώπους των συλλόγων συγγενών θυμάτων από τροχαίο δυστύχημα, ότι θα υπάρξει και δεύτερη συνάντηση, αυτή τη φορά με τη συμμετοχή και της ηγεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Σύμφωνα με τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, με τον νέο ΚΟΚ, ο οποίος αναμένεται να κατατεθεί άμεσα προς ψήφιση στη Βουλή, αυστηροποιούνται οι ποινές για τους παραβάτες. Ειδικότερα, οι ποινές για τη χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση ξεκινούν από τα 350 ευρώ και αυστηροποιούνται, σε περίπτωση υποτροπής, φθάνοντας ακόμη και στην αφαίρεση του διπλώματος για οκτώ έτη.

Ο υπάρχων ΚΟΚ προβλέπει για τη χρήση κινητού χωρίς την πρόκληση ατυχήματος, την αφαίρεση της άδειας οδήγησης, αλλά και των πινακίδων για 60 ημέρες. Με βάση τον υπό αναθεώρηση ΚΟΚ, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, προβλέπεται χρηματικό πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση της άδειας για 30 ημέρες.

Σε περίπτωση υποτροπής, το πρόστιμο για τη χρήση κινητού (χωρίς πρόκληση ατυχήματος) ανεβαίνει στα 1.000 ευρώ, ενώ το δίπλωμα αφαιρείται για 180 ημέρες. Σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής, επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και η άδεια οδήγησης αφαιρείται για ένα έτος. Εάν ο οδηγός προκαλέσει ατύχημα που επιφέρει βαριά σωματική βλάβη ή θάνατο, επιβάλλονται οι ποινές του Ποινικού Κώδικα για την επικίνδυνη οδήγηση.

Ακόμη βαρύτερες είναι οι ποινές για τους υπότροπους οδηγούς σε περίπτωση που προκαλέσουν ατύχημα κατά την οδήγηση, ενώ χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο. Ο σημερινός ΚΟΚ προβλέπει αφαίρεση της άδειας οδήγησης αλλά και των πινακίδων για 60 ημέρες. Σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις, επιβάλλεται χρηματικό πρόστιμο 350 ευρώ και στέρηση της άδειας οδήγησης για 30 ημέρες.

Σε περίπτωση υποτροπής, το πρόστιμο αυξάνεται στις 2.000 ευρώ, ενώ ο οδηγός απειλείται με αφαίρεση της άδειας για τέσσερα έτη. Εάν η υποτροπή επαναληφθεί για δεύτερη φορά, το πρόστιμο διπλασιάζεται και φθάνει στις 4.000 ευρώ, ενώ το δίπλωμα αφαιρείται για οκτώ έτη. Και στις τρεις αυτές περιπτώσεις, εάν ο οδηγός προκαλέσει ατύχημα που επιφέρει βαριά σωματική βλάβη ή ακόμη χειρότερα θάνατο, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα για την επικίνδυνη οδήγηση που περιλαμβάνουν κάθειρξη.