Η χρήση της τεχνολογίας έχει παρεισφρήσει σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, αλλά για τους νέους Ευρωπαίους ηλικίας 16 έως 29 ετών, ο ψηφιακός κόσμος δεν είναι απλώς ένα εργαλείο, είναι κάτι περισσότερο. Είναι τρόπος ζωής.

Τα νέα δεδομένα της Eurostat καταγράφουν μια γενιά που ζει, μαθαίνει, φλερτάρει, κοινωνικοποιείται και συμμετέχει ενεργά στα κοινά μέσα από την τεχνολογία.

Καθημερινή χρήση διαδικτύου: Οι νέοι ζουν «συνδεδεμένοι»

Το 2024, το 97% των νέων στην Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιεί το διαδίκτυο καθημερινά. Τα ποσοστά κυμαίνονται από 93% έως 100% ανά χώρα, αποδεικνύοντας ότι η σύνδεση στο διαδίκτυο αποτελεί πλέον βασική συνθήκη της καθημερινότητας για τη νέα γενιά. Παρόλο που το συνολικό ποσοστό χρήσης στον γενικό πληθυσμό φτάνει το 88%, η διαφορά με τους νέους έχει μειωθεί σταδιακά: από 24 ποσοστιαίες μονάδες το 2015 σε μόλις 9 το 2024.


Ωστόσο, η ψαλίδα παραμένει μεγάλη σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η διαφορά μεταξύ των δύο ηλικιακών ομάδων φτάνει τις 16 μονάδες – ένδειξη των ανισοτήτων στην ψηφιακή προσβασιμότητα.

Ψηφιακός ακτιβισμός και πολιτική ενεργοποίηση

Μια ακόμη εντυπωσιακή πτυχή είναι η πολιτική και κοινωνική συμμετοχή των νέων μέσω διαδικτύου. Το 2024, το 37% των νέων στην Ελλάδα δήλωσε πως συμμετείχε σε δράσεις όπως ψηφιακές διαβουλεύσεις ή διαδικτυακές αναφορές, ποσοστό που κατατάσσει τη χώρα δεύτερη στην ΕΕ πίσω από τη Σλοβενία (51%). Στον αντίποδα, στη Σουηδία και την Τσεχία τα ποσοστά δεν ξεπερνούν το 14%-16%.


Σχεδόν σε όλα τα κράτη-μέλη, οι νέοι εμφανίζονται πιο ενεργοί ψηφιακά σε θέματα κοινωνικής συμμετοχής.

Ψηφιακές δεξιότητες: Ο νέος αλφαβητισμός

Οι ψηφιακές δεξιότητες θεωρούνται πλέον θεμέλιος λίθος για την πλήρη συμμετοχή στην σύγχρονη κοινωνία. Το 2023, το 71% των νέων στην ΕΕ διέθεταν βασικές ή ανώτερες ψηφιακές δεξιότητες. Η Φινλανδία κατέχει την πρώτη θέση (94%), ακολουθούμενη από τη Μάλτα (92%) και την Ολλανδία (90%). Στον αντίποδα, στη Ρουμανία το ποσοστό είναι μόλις 46% και στη Βουλγαρία 52%. Στην Ελλάδα καταγράφονται υψηλά ποσοστά του πληθυσμού να κατέχουν ψηφιακές δεξιότητες (79%).


Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι η διαφορά ανά φύλο: στο σύνολο της ΕΕ, το 73% των νέων γυναικών δήλωσαν πως διαθέτουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες έναντι 69% των ανδρών. Η μεγαλύτερη διαφορά καταγράφεται στην Κροατία (94% των γυναικών έναντι 80% των ανδρών), ενώ σε 5 χώρες –μεταξύ αυτών η Γερμανία και η Ρουμανία– οι άνδρες υπερέχουν οριακά.

Οι δεξιότητες που μετρούνται καλύπτουν πέντε βασικούς τομείς: γραμματισμός δεδομένων, επικοινωνία/συνεργασία, δημιουργία περιεχομένου, ασφάλεια και επίλυση προβλημάτων. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται δραστηριότητες όπως η συμμετοχή σε κοινωνικά δίκτυα, η παρακολούθηση online μαθημάτων και ο προγραμματισμός.

Η κοινωνική ζωή σε ψηφιακές πλατφόρμες

Η κοινωνική δικτύωση αποτελεί κυρίαρχη δραστηριότητα των νέων ψηφιακά. Το 88% των νέων ηλικίας 16-29 ετών στην ΕΕ χρησιμοποιούν κοινωνικά δίκτυα, σε σύγκριση με 65% του συνολικού πληθυσμού. Η διαφορά φτάνει τις 29 μονάδες σε Πολωνία, Ελλάδα και Τσεχία, τονίζοντας τη σημασία της ψηφιακής κοινωνικοποίησης για τη νεολαία.

Για τους νέους, οι πλατφόρμες δεν είναι απλώς μέσο επικοινωνίας – είναι το κέντρο της κοινωνικής ζωής, της πολιτικής έκφρασης και του δημόσιου διαλόγου.

Είναι το πεδίο όπου λαμβάνουν χώρα οι περισσότερες εκφράζεις της καθημερινής ζωής.

Επικοινωνούν, φλερτάρουν, αναζητούν εργασία και διασκεδάζουν ψηφιακά.

Εκπαίδευση στο διαδίκτυο: Από την άνοδο στην υποχώρηση

Η πανδημία ώθησε εκατομμύρια άτομα στην διαδικτυακή εκπαίδευση, αλλά αυτή η τάση αργότερα έδειξε να υποχωρεί. Το 2021, το 35% των νέων συμμετείχαν σε κάποιο online μάθημα, όμως το 2024 το ποσοστό έπεσε στο 24%. Παρά τη μείωση, σε κάποιες χώρες τα ποσοστά παραμένουν υψηλά.

Στη Φινλανδία, το 53% των νέων συμμετείχαν σε διαδικτυακά μαθήματα, ακολουθούμενοι από την Ελλάδα (41%) και την Ισπανία (39%). Αντίθετα, στη Ρουμανία μόλις το 8% και στη Γερμανία το 12% είχαν τέτοια εμπειρία. Στην Ελλάδα, η διαφορά συμμετοχής μεταξύ νέων και γενικού πληθυσμού φτάνει τις 21 ποσοστιαίες μονάδες.

Οι πολιτικές για την διακυβέρνηση του διαδικτύου

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη θέσει ως στόχο για το 2030 το 80% των πολιτών ηλικίας 16-74 να διαθέτουν τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, στο πλαίσιο του Digital Decade Policy Programme. Η Ψηφιακή Δεκαετία περιλαμβάνει δράσεις όχι μόνο για την εκπαίδευση και την πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες, αλλά και για την προστασία των πιο ευάλωτων ομάδων.

Παράλληλα, οι παγκόσμιες πρωτοβουλίες, όπως το Global Digital Compact που προωθεί ο ΟΗΕ, επιδιώκουν να διαμορφώσουν μια συμπεριληπτική, ανθρωποκεντρική και προσανατολισμένη στην ανάπτυξη Ψηφιακή Κοινωνία Πληροφορίας.

Πλέον, η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της χρήσης του διαδικτύου.

Όπως επισημαίνει και η πρωτοβουλία AI for Good της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών (ITU), η τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να αναγνωριστεί ως παγκόσμιο δημόσιο αγαθό. Η τεχνολογία πρέπει να αξιοποιείται προς όφελος της ανθρωπότητας, με όρους διαφάνειας και λογοδοσίας.

Την ίδια στιγμή είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως παραμένουν εκτός διαδικτύου.

Πώς μπορεί να γεφυρωθεί αυτό το ψηφιακό χάσμα;

Η ψηφιακή ένταξη και η προσβασιμότητα σε φθηνές, ασφαλείς και γρήγορες συνδέσεις είναι ανθρώπινο δικαίωμα και προϋπόθεση βιώσιμης ανάπτυξης για όλους.

Μια γενιά πιο ενεργή ψηφιακά από ποτέ

Επιτελούμε το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων μας online. Βρισκόμαστε σε μια ιστορική στιγμή, όπου ο άνθρωπος ζει υβριδικά ανάμεσα στον ψηφιακό και μη ψηφιακό κόσμο.

Η τεχνολογία, η οποία αναπτύσσεται ραγδαία, χρειάζεται να συνοδεύεται από κριτική παιδεία, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και πολιτικές ισότητας.

Οι νέοι στην Ευρώπη και στην Ελλάδα δεν είναι απλώς χρήστες της τεχνολογίας – είναι διαμορφωτές της.