Καθώς η θερινή σεζόν κορυφώνεται, τα υπαίθρια σινεμά της Αθήνας επιστρέφουν δυναμικά, προτείνοντας όχι μόνο εμπορικές πρεμιέρες, αλλά και επανεκδόσεις εμβληματικών ταινιών που έχουν αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Από τον νεορεαλισμό και τον υπαρξιακό ευρωπαϊκό μοντερνισμό έως το σουρεαλιστικό θρίλερ του Λος Άντζελες, το φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνει έργα δημιουργών που επανακαθορίζουν την έννοια της «κλασικής ταινίας». Η επιλογή αυτών των φιλμ προσφέρει την ευκαιρία στο κοινό να επανεκτιμήσει ταινίες που δεν είναι απλώς καλλιτεχνικά αξιόλογες, αλλά και απολύτως επίκαιρες.
Φέτος λοιπόν, πέντε κλασικά φιλμ-σταθμοί επιστρέφουν στις αίθουσες του αθηναϊκού καλοκαιριού για να μας θυμίσουν τη δύναμη του παλιού και σπουδαίου σινεμά. Από το υπαρξιακό δράμα μέχρι το ψυχολογικό θρίλερ, αυτές οι ταινίες είναι μια ωδή στην τέχνη του να βλέπεις, να νιώθεις και να χάνεσαι.
1. Ο δολοφόνος με το αγγελικό πρόσωπο (Le Samouraï, 1967)
Σκηνοθεσία: Jean-Pierre Melville | Πρωταγωνιστεί: Alain Delon
Στο αριστουργηματικό neo-noir του Melville, ο Alain Delon κινείται με σχεδόν τελετουργική ακρίβεια, βυθισμένος σε μια σιωπηλή, εσωτερική ηθική. Όταν τον προδίδουν, δεν ψάχνει σωτηρία, αλλά αποκατάσταση μιας προσωπικής τιμής. Η κάμερα στήνει μια υπνωτιστική παρτιτούρα σιωπής και σκιάς, με τον Delon να αιχμαλωτίζει το βλέμμα μας χωρίς να λέει λέξη. Μια ταινία για την αποξένωση, το στυλ και την αναπόφευκτη μοίρα.
2. Mulholland Drive (2001)
Σκηνοθεσία: David Lynch | Πρωταγωνιστούν: Naomi Watts, Laura Harring
Πώς εξηγείς έναν εφιάλτη; Στο μεταμοντέρνο, αινιγματικό σύμπαν του Lynch, η Οδός Μαλχόλαντ γίνεται μια πύλη στο ασυνείδητο. Δύο γυναίκες μπλέκονται σε έναν ιστό μυστηρίου, επιθυμίας και αλλοίωσης της ταυτότητας, καθώς το Λος Άντζελες τους καταπίνει με την ίδια ένταση που τις σαγηνεύει. Το σενάριο λειτουργεί σαν λαβύρινθος, γεμάτος σύμβολα και διφορούμενα πρόσωπα. Το Mulholland Drive δεν είναι ταινία για να κατανοήσεις, αλλά για να υποκύψεις – σαν ένα όνειρο που ξέρεις ότι είναι επικίνδυνο, αλλά δεν θέλεις να τελειώσει.
3. Θεώρημα (Teorema, 1968)
Σκηνοθεσία: Pier Paolo Pasolini | Πρωταγωνιστούν: Terence Stamp, Silvana Mangano
Ένας άγνωστος φτάνει σε μια πλούσια οικογένεια και, χωρίς ποτέ να εξηγεί τον σκοπό του, συνάπτει ερωτικές σχέσεις με όλα τα μέλη της. Ύστερα εξαφανίζεται. Το σοκ που αφήνει πίσω του δεν είναι μόνο σαρκικό – είναι μεταφυσικό. Ο Pasolini φτιάχνει ένα μυστικιστικό, φιλοσοφικό δράμα, όπου η επιθυμία γίνεται καταλύτης αποκάλυψης, απογύμνωσης και, τελικά, εσωτερικής διάλυσης. Ποιος είναι αυτός ο άνδρας; Μια αλληγορία για την αστική κενότητα; Όπως και να ερμηνεύσεις την ταινία, η επίδρασή της είναι βαθιά.
4. Ντροπή (Skammen, 1968)
Σκηνοθεσία: Ingmar Bergman | Πρωταγωνιστούν: Liv Ullmann, Max von Sydow
Τοποθετημένη σε μια μη προσδιορισμένη, σχεδόν αφηρημένη χώρα εν μέσω εμφυλίου, η “Ντροπή” είναι μια συγκλονιστική μελέτη του πώς ο πόλεμος διαβρώνει την ανθρώπινη υπόσταση. Ο Bergman στρέφει την κάμερα στο εσωτερικό ενός ζευγαριού που επιδιώκει να μείνει ουδέτερο, αλλά σταδιακά μεταμορφώνεται – ψυχικά και ηθικά. Η σιωπή ανάμεσα στους πρωταγωνιστές λέει περισσότερα από λόγια, και η βία είναι τόσο ψυχολογική όσο και φυσική. Ένα σκληρό ποίημα για την απώλεια της αθωότητας και την αδυναμία διαφυγής από την Ιστορία.
5. 8½ (Otto e mezzo, 1963)
Σκηνοθεσία: Federico Fellini | Πρωταγωνιστούν: Marcello Mastroianni, Claudia Cardinale
Ίσως η πιο προσωπική και μετα-κινηματογραφική ταινία του Fellini, το 8½ είναι ένα σουρεαλιστικό ταξίδι στον νου ενός σκηνοθέτη που δεν μπορεί να ολοκληρώσει την ταινία του – γιατί δεν ξέρει τι θέλει να πει. Ανάμεσα σε φαντασιώσεις, αναμνήσεις και θραύσματα πραγματικότητας, ο ήρωας (Mastroianni, σε μια από τις καλύτερες του ερμηνείες) παλεύει με τον χρόνο, τον έρωτα και την τέχνη. Το φιλμ είναι σαν όνειρο που σε τυλίγει, μια αποθέωση του ίδιου του σινεμά ως τρόπου ύπαρξης. Ο Fellini αποδομεί το ίδιο του το επάγγελμα, μόνο για να το εξυψώσει στο απόλυτο.
Επιστρέφοντας στην εμπειρία του θερινού κινηματογράφου, μπορούμε να πούμε πως δεν αφορά μόνο τη νοσταλγία ή την εποχική έξοδο. Είναι μια μορφή πολιτιστικής συνέχειας, μια πράξη επιστροφής σε έναν τρόπο θέασης που ενισχύει τη συλλογική εμπειρία της τέχνης.
Η επανέκδοση εμβληματικών ταινιών εντός αυτού του πλαισίου ενδυναμώνει τη σχέση του κοινού με το έργο, αναδεικνύοντας νέες αναγνώσεις και αποκαλύπτοντας τη διαχρονικότητα των θεμάτων που πραγματεύονται. Εν μέσω ενός τοπίου συνεχούς ροής και ψηφιακής κατανάλωσης, η ζωντανή προβολή ενός κινηματογραφικού κλασικού κάτω από τον ανοιχτό ουρανό παραμένει μια πράξη ουσίας.
Και κάπως έτσι, καταλαβαίνουμε πως στα θερινά σινεμά, καταλαβαίνεις κάτι πολύ βασικό: δεν βλέπουμε ταινίες απλώς για να ψυχαγωγηθούμε. Τις βλέπουμε για να θυμηθούμε ποιοι είμαστε, τι μας συγκινεί, τι φοβόμαστε και τι ονειρευόμαστε.
