Ξεκαθαρίζει το τοπίο αναφορικά με τη συμμετοχή τρίτων κρατών, εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την άμυνα και για τα δάνεια ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Η Τουρκία ως υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ θα μπορεί να συμμετέχει ήδη σε ποσοστό έως και 35%, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος» στις Βρυξέλλες, χωρίς να απαιτείται ειδική συμφωνία.

Η Κομισιόν πρόσφατα παρουσίασε την πρότασή της για τον κανονισμό «SAFE», ο οποίος καθορίζει τα κριτήρια με τα οποία θα διανεμηθούν στα κράτη-μέλη δάνεια ύψους 150 δισ. ευρώ για επενδύσεις στην άμυνα. Ο μεγάλος γρίφος στην πρόταση της Κομισιόν είναι ποιες τρίτες χώρες εκτός ΕΕ θα μπορούν να λάβουν μέρος σε αυτό το χρηματοδοτικό εργαλείο μέσω κοινοπραξιών με ευρωπαϊκές εταιρείες.

Η πρόταση της Κομισιόν για τον κανονισμό SAFE χρειάζεται ενισχυμένη πλειοψηφία για να περάσει από τα κράτη-μέλη. Αντίθετα, η σύναψη αμυντικής συμφωνίας μεταξύ της ΕΕ και τρίτων κρατών απαιτεί ομοφωνία

Το ζήτημα προσδιορίζεται στο άρθρο 17 της πρότασης της Κομισιόν, το οποίο αναφέρει: «Η Ενωση μπορεί να συνάπτει διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες υπό ένταξη χώρες, υποψήφιες χώρες εκτός της Ουκρανίας και δυνητικά υποψήφιες χώρες και άλλες τρίτες χώρες με τις οποίες η Ενωση έχει συνάψει Συνεργασία Ασφάλειας και Αμυνας [αμυντική συμφωνία] προκειμένου να εφαρμοστούν οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας».

Στο ερώτημα του «Β» αν η Τουρκία, ως υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ, μπορεί να λάβει χρηματοδότηση, ευρωπαϊκές πηγές στις Βρυξέλλες δήλωσαν ότι η Αγκυρα «μπορεί να παρέχει άμεσα έως και το 35% ενός αμυντικού προϊόντος».

Ωστόσο, για να μπορέσει να συμμετάσχει στην κατασκευή ευρωπαϊκών αμυντικών προϊόντων σε ποσοστό άνω του 35%, θα χρειαστεί να υπογραφεί αμυντική συμφωνία με την ΕΕ. «Προκειμένου να αυξηθεί η βιομηχανική συμμετοχή πέραν του 35%, είναι απαραίτητη η εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας, όπως και μια επακόλουθη συμφωνία σύνδεσης» πρόσθεσαν οι ίδιες πηγές.

Τι θα κάνουν Αθήνα, Λευκωσία

Μιλώντας στο άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων και Αμυνας της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα, ο έλληνας υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας υπογράμμισε στους ευρωπαίους εταίρους ότι πρέπει να συζητηθεί «με σοβαρότητα» ποιες τρίτες χώρες θα συμμετάσχουν σε αυτό το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

«Δεν νοείται να συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό αμυντικό οικοδόμημα, με οποιοδήποτε τρόπο, χώρες οι οποίες απειλούν χώρες-μέλη της ΕΕ» δήλωσε ο Ν. Δένδιας, προφανώς υπαινισσόμενος την Τουρκία.

Η πρόταση της Κομισιόν για τον κανονισμό SAFE χρειάζεται ενισχυμένη πλειοψηφία για να περάσει από τα κράτη-μέλη. Αντίθετα, η σύναψη αμυντικής συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και άλλων τρίτων κρατών απαιτεί ομοφωνία. Πρακτικά για την Αθήνα αυτό σημαίνει πως μολονότι αναμένεται να επιδιώξει αλλαγές – ή τουλάχιστον αυστηροποίηση του πλαισίου για την Τουρκία – κατά τις διαπραγματεύσεις στον κανονισμό SAFE, δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορέσει να εξασφαλίσει την απαραίτητη πλειοψηφία. Η Αθήνα επιμένει ότι θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η «Στρατηγική Πυξίδα» ΕΕ-Τουρκίας, η οποία αποτυπώνει την πρόοδο της Τουρκίας σε ό,τι αφορά την ένταξή της, αλλά και τις διμερείς της σχέσεις με Ελλάδα και Κύπρο.

Επίσης, η Ελλάδα βασίζεται στην προσθήκη, για την οποία επέμενε και τελικά κατάφερε να ενταχθεί  στη «Λευκή Βίβλο για την Αμυνα», με την οποία διευκρινίζεται ρητά ότι η ΕΕ θα ενεργεί «πάντα με τρόπο που δεν θίγει τον ειδικό χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών-μελών και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών-μελών».

Ωστόσο, διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες επισημαίνουν ότι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης – κυρίως η Πολωνία – αλλά και οι Βαλτικές χώρες επιθυμούν να προμηθευτούν τουρκικό αμυντικό εξοπλισμό, επειδή θεωρούν ότι έχει «τεσταριστεί» στο έδαφος τα προηγούμενα χρόνια αλλά και λόγω του χαμηλότερού του κόστους.

Από την άλλη πλευρά, σε περίπτωση που η Τουρκία επιδιώξει αμυντική συμφωνία με την ΕΕ προκειμένου να συμμετάσχει σε ευρωπαϊκά αμυντικά εγχειρήματα σε ποσοστό άνω του 35%, τότε Αθήνα και Λευκωσία θα έχουν το δικαίωμα βέτο. Κληθείσα να σχολιάσει την τοποθέτηση του κ. Δένδια στη Βαρσοβία, πηγή της Κομισιόν απάντησε στο «Βήμα» ότι «η Επιτροπή δεν μπορεί να σχολιάσει τι θα αποφασίσουν να κάνουν ή να μην κάνουν τα κράτη-μέλη».