Η αξία και η σημασία της Τουρκίας στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αφ’ ης στιγμής ο Ντόναλντ Τραμπ αποσταθεροποίησε τη συμμαχία του ΝΑΤΟ αμφισβητώντας τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ σε αυτό, έχουν ενισχυθεί και αναβαθμιστεί. Πλείστοι ευρωπαίοι ηγέτες δεν αποφεύγουν πλέον τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρά την αυταρχική του διακυβέρνηση. Αντιθέτως, ο τούρκος πρόεδρος προσκαλείται σε κρίσιμες ευρωπαϊκές συνόδους για την Αμυνα – παρότι εμφανίζεται διστακτικός να παραστεί αυτοπροσώπως, για να μη δυσαρεστήσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Οι σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας αναθερμαίνονται άρδην το τελευταίο διάστημα. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, θα συμμετάσχει για δεύτερη φορά στην άτυπη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ («Gymnich»), μετά από μακρά περίοδο αδράνειας. Προφανώς, ο τούρκος πρόεδρος περίμενε καιρό αυτή την ευνοϊκή συγκυρία και, αδιαφορώντας πλήρως για τη σφοδρή κριτική που του ασκείται, ζητάει την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις.
Η επίσκεψή του στην Ιταλία, στα τέλη Απριλίου, ήταν ενδεικτική του μεταβαλλόμενου ευρωπαϊκού κλίματος υπέρ του. Είναι σαφές ότι η ιταλίδα πρωθυπουργός και άλλοι ευρωπαίοι ηγέτες, όπως ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας, έχουν ανάγκη τον τούρκο πρόεδρο τόσο στις ευρωπαϊκές προσπάθειες για οικοδόμηση κοινής αμυντικής αρχιτεκτονικής όσο και για την ανάσχεση των ροών παράτυπων μεταναστών προς την Ευρώπη. Είναι ο λόγος που παραμένουν εκκωφαντικά σιωπηλοί για την κατασταλτική πολιτική του έναντι των πολιτικών αντιπάλων του.
Προς ικανοποίηση του προέδρου Ερντογάν, η Τζόρτζια Μελόνι δεν έθιξε κανένα πολιτικό ζήτημα κατά τις συνομιλίες τους, ούτε για την αυταρχική του διακυβέρνηση, ούτε για τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, επιφυλάσσοντάς του μάλιστα θερμή υποδοχή στη Ρώμη. Σε μια περίοδο που η πολιτική κατάσταση στην Τουρκία μετατρέπεται σε μια τρομακτική «ζώνη λυκόφωτος» για τα μέλη της αντιπολίτευσης, η κυρία Μελόνι επικεντρώθηκε κυρίως στη συμβολή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα, στη συνεργασία για την ανάσχεση της παράτυπης μετανάστευσης και στην ενίσχυση των διμερών οικονομικών σχέσεων.
Ξεχώρισε η συμφωνία, που είχε υπογραφεί τον Μάρτιο, αλλά ανακοινώθηκε επισήμως κατά την επίσκεψη, ανάμεσα στην τουρκική εταιρεία αεροδιαστημικής Baykar, του γαμπρού του Ερντογάν, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, και του ιταλικού κολοσσού αμυντικής τεχνολογίας Leonardo. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar της Baykar διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην ήττα των αρμενικών δυνάμεων από το Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020, ενώ και στην Ουκρανία συνέβαλαν στην αναχαίτιση της ρωσικής επίθεσης με άρματα μάχης, στο αρχικό στάδιο του πολέμου.
Ο προκάτοχος της Μελόνι, Μάριο Ντράγκι, ήταν τουλάχιστον πιο ειλικρινής όταν σχολίαζε κυνικά για τον Ερντογάν ότι «πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε όπως είναι: ως έναν δικτάτορα. Παρ’ όλα αυτά τον χρειαζόμαστε». Η κυρία Μελόνι υποστηρίζει σθεναρά τον αυξημένο ρόλο της Τουρκίας στη μελλοντική αμυντική αρχιτεκτονική της Ευρώπης. Θα τον αποκτήσει, τελικά, η Αγκυρα;
Το θεωρώ εξαιρετικά απίθανο, εάν δεν αλλάξει πορεία σε ό,τι αφορά τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Υπό την καταπιεστική διακυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν διαφαίνεται πραγματική προοπτική για μια τέτοια αλλαγή. Ολες οι ελπίδες εναποτίθενται σε μια αλλαγή καθεστώτος μέσω εκλογών, οι οποίες ενδέχεται να διεξαχθούν νωρίτερα απ’ όσο αναμένεται (2028), λόγω της συνεχώς μειούμενης λαϊκής υποστήριξης προς τον τούρκο πρόεδρο.
Ο πρέσβης ε.α. Χακάν Οκτσάλ έχει διατελέσει γενικός πρόξενος στην Κομοτηνή (1992-95), μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, συντονιστής για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Κωνσταντινούπολη (2004) και γενικός διευθυντής Κεντρικής Ευρώπης και Βαλκανίων (2010-2013) στο τουρκικό ΥΠΕΞ.
