Δύσκολα πριν από δύο χρόνια θα μπορούσε κανείς να προβλέψει δύο προανακριτικές επιτροπές για κυβερνητικά στελέχη και τη διαβίβαση στη Βουλή δικογραφίας για τον πρώην υπουργό Κώστα Καραμανλή, ο οποίος ήταν αρμόδιος για τις μεταφορές, όταν συνέβη η τραγωδία στα Τέμπη.

Ο εφέτης ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης, ο οποίος έχει αναλάβει από την αρχή το βάρος σύνθετων ερευνών για το τραγικό δυστύχημα, απέστειλε στη Βουλή, για πρώτη φορά, το σύνολο της δικογραφίας, μιας δικογραφίας ογκωδέστατης, από τις μεγαλύτερες που έχουν σχηματιστεί στα μεταπολιτευτικά χρόνια.

Η δικογραφία, που περιλαμβάνει τον τεράστιο όγκο των ερευνητικών δεδομένων, καταδεικνύει, πέραν της σοβαρότητας της τραγωδίας και της ανάγκης να απαντηθούν πλήθος ερωτημάτων, και το εύρος των ερευνών που διενεργήθηκαν, φθάνοντας και σε πολιτικά πρόσωπα, όπως οι δύο πρώην υπουργοί Μεταφορών Χρήστος Σπίρτζης και Κώστας Καραμανλής.

Για τον Χρήστο Σπίρτζη όμως, υπουργό στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η διαβίβαση της δικογραφίας έχει μόνο πολιτικό χαρακτήρα, κάτι που έχει την αξία του αλλά δεν προσφέρεται για ποινική διερεύνηση σε βάρος του πρώην υπουργού, αφού τα όποια αδικήματά του, αν επρόκειτο να του αποδοθούν, έχουν παραγραφεί ήδη αμετάκλητα με βάση τον νόμο περί ευθύνης υπουργών.

Και μπορεί ο ίδιος ο κ. Σπίρτζης να τάσσεται προσωπικά υπέρ της διερεύνησης, υπερασπιζόμενος με τον τρόπο αυτόν την αθωότητά του, ωστόσο νομικές πηγές ξεκαθάριζαν ότι η παραγραφή για την περίπτωσή του είναι απόλυτη και δεν υπάρχει νομική δυνατότητα να ερευνηθεί οτιδήποτε για τη θητεία του στο υπουργείο Μεταφορών.

Μετά ταύτα, το πολιτικό πρόσωπο στο οποίο επικεντρώνεται η ανάγκη κοινοβουλευτικής διερεύνησης μετά τη διαβίβαση της δικογραφίας είναι ο Κώστας Καραμανλής, θέτοντας κυρίως την κυβέρνηση αλλά και την αντιπολίτευση προ σοβαρών διλημμάτων για την κατηγορία με βάση την οποία θα γίνει η έρευνα για τον πρώην υπουργό, αν δηλαδή θα είναι κακούργημα ή πλημμέλημα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η αξιωματική αντιπολίτευση, το ΠαΣοΚ δηλαδή, που διαθέτει και τον απαιτούμενο αριθμό των 30 βουλευτών κατά το Σύνταγμα, αναμένεται να ζητήσει σύσταση προανακριτικής επιτροπής για τον Κώστα Καραμανλή, ενώ η κυβέρνηση έχει ήδη δηλώσει αρμοδίως ότι δεν θα σταθεί εμπόδιο και θα συναινέσει στη συγκρότηση της επιτροπής. Το μεγάλο ζητούμενο είναι με ποια κατηγορία θα ζητηθεί να ερευνηθεί ο Κώστας Καραμανλής, ο οποίος με δήλωσή του τάσσεται εκ νέου υπέρ της αθωότητάς του και υπογραμμίζει ότι είναι στη διάθεση των Αρχών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, δύο γεγονότα θα μετρήσουν για να ζητηθεί από την αξιωματική αντιπολίτευση έρευνα για κατηγορία σε βαθμό κακουργήματος για τον Κώστα Καραμανλή. Το πρώτο αφορά το γεγονός ότι ήδη ο εφέτης ανακριτής έχει αποδώσει κατηγορία κακουργήματος (διατάραξη συγκοινωνιών) σε δύο υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών (γενικούς διευθυντές), οι οποίοι απολογήθηκαν με αυτή την κατηγορία και με τις απολογίες τους οδήγησαν τη δικογραφία στη Βουλή για Σπίρτζη – Καραμανλή.

Το δεύτερο είναι πως ο εφέτης ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης με την ίδια κατηγορία (κακούργημα) ελέγχει ήδη ποινικά τους γενικούς γραμματείς του υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών από το 2016 έως το 2023. Αν καταλήξει σε απόδοση κατηγοριών σε κάποιους από αυτούς, κάτι που αναμένεται μέσα στον Μάιο, τότε αυτό επιχείρημα θα ενισχυθεί στη λογική ότι όταν και πολιτικά πρόσωπα, όπως οι γενικοί γραμματείς ενός υπουργείου, διώκονται για κακούργημα ο υπουργός δύσκολα μπορεί να αντιμετωπίζει άλλη κατηγορία.

Ωστόσο, όπως δήλωναν νομικές πηγές, η κατηγορία για τον καθένα που εμπλέκεται ή θα εμπλακεί στο κουβάρι των ευθυνών για την τραγωδία στα Τέμπη θα καθοριστεί ατομικά με βάση τα στοιχεία των ερευνών και του φακέλου της δικογραφίας.

Σε αυτή την κατεύθυνση η διερεύνηση για τον Κώστα Καραμανλή για κατηγορία σε βαθμό πλημμελήματος, είτε πρόκειται για παράβαση καθήκοντος είτε για άλλο αδίκημα, σχετιζόμενο με την ασφάλεια των συγκοινωνιών, εμφανίζεται ως ειλημμένη σε αυτή τη φάση για την κυβερνητική πλειοψηφία.

Ωστόσο, πληροφορίες ανέφεραν πως η παραπομπή και της υπόθεσης Καραμανλή στο Δικαστικό Συμβούλιο του Αρείου Πάγου, σε εφαρμογή της διαχείρισης για τον πρώην υφυπουργό Χρήστο Τριαντόπουλο, δίνει τη δυνατότητα στους ανώτατους δικαστικούς που θα επιληφθούν να διατυπώσουν και βαρύτερη, αν κρίνουν, κατηγορία για τον πρώην υπουργό, κάτι που ενδέχεται τελικά να οδηγήσει την κυβέρνηση σε αποδοχή κατηγορίας κακουργήματος σε βάρος του Κώστα Καραμανλή, αν αυτό γίνει με πρωτοβουλία της Δικαιοσύνης.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν η έρευνα γίνει, το πιθανότερο λόγω της κυβερνητικής πλειοψηφίας, για πλημμέλημα για τον Κώστα Καραμανλή, το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος, αν αυτό αποτελέσει τη βάση της κοινοβουλευτικής διερεύνησης σε βάρος του, κρίνεται από νομικές πηγές σοβαρό, με την έννοια ότι η παράβαση καθήκοντος για έναν υπουργό, όπως τόνιζαν, «είναι αδίκημα πολιτικά πολύ βαρύ», ενώ οι ίδιες πηγές, πηγαίνοντας το θέμα πιο πέρα, σημείωναν ότι με τις τελευταίες αλλαγές του Ποινικού Κώδικα προβλέπονται πλέον για τις παραβάσεις καθήκοντος ποινές έως πέντε χρόνια, αλλά χωρίς αναστολή…

Τα σενάρια της παραγραφής

Εκτός όμως από το με ποια κατηγορία θα ξεκινήσει η προανακριτική επιτροπή για τον Κώστα Καραμανλή, ένα ακόμα σημαντικό θέμα έχει απασχολήσει τον δημόσιο διάλογο, το οποίο σχετίζεται με την πολιτική και ποινική διαχείριση της υπόθεσης. Πρόκειται για το ενδεχόμενο παραγραφής των όποιων αδικημάτων του (αν του αποδοθούν), καθώς έγκριτοι συνταγματολόγοι, όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος, δημόσια υποστηρίζουν πως μετά τον Οκτώβριο, όταν και συμπληρώνονται δύο σύνοδοι της παρούσας Βουλής, η παραγραφή για τον πρώην υπουργό είναι δεδομένη.

Βεβαίως η κυβέρνηση αλλά και άλλοι συνταγματολόγοι υποστηρίζουν το ακριβώς αντίθετο, αναφερόμενοι στον πρόσφατο νόμο που ψηφίστηκε και κατάργησε την ευνοϊκή παραγραφή για τα αδικήματα των υπουργών.

Το θέμα της παραγραφής πάντως θα έχει αξία μόνο αν μέχρι τότε η Βουλή δεν έχει αποφασίσει την παραπομπή του Κώστα Καραμανλή στο Δικαστικό Συμβούλιο, κάτι που εμφανίζεται να συγκεντρώνει ελάχιστες πιθανότητες, καθώς η κυβέρνηση εμφανίζεται να ακολουθεί και στην περίπτωσή του τη συνταγή Τριαντόπουλου: σύντομη προανακριτική και παραπομπή για τα περαιτέρω στη Δικαιοσύνη.

Πάντως τα μείζονος σημασίας ζητήματα για τις μεγάλες παραλείψεις για την ασφαλή λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου, πέραν της Βουλής, απασχολούν και την ανάκριση, καθώς συγγενείς θυμάτων με τον συνήγορό τους Λουκά Αποστολίδη κατέθεσαν νέες αιτήσεις στον εφέτη ανακριτή για κατάσχεση όλων των εγγράφων στο υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών προς απόδειξη των καταγγελλομένων παραλείψεων για την ασφάλεια των τρένων, την εκτέλεση τηςσύμβασης  717 και άλλα.

Παράλληλα, σημαντική εξέλιξη για τη συνεχιζόμενη ανάκριση για την τραγωδία στα Τέμπη θα αποτελέσει η πραγματογνωμοσύνη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, από τον καθηγητή Δημήτρη Καρώνη, η οποία αναμένεται στις αρχές της επόμενης εβδομάδας. Η πραγματογνωμοσύνη, που θεωρείται κρίσιμη, θα δώσει απαντήσεις για τα αίτια της πυρόσφαιρας, της έκρηξης που ακολούθησε τη σύγκρουση των τρένων, που έχει προκαλέσει πολλές προσεγγίσεις, ενώ στη δικογραφία υπάρχουν ήδη άλλες 13 πραγματογνωμοσύνες με αντιφατικά συμπεράσματα για τα αίτια της έκρηξης.