Φωτιά: Η πυροπροστασία που «κόλλησε» στο 1980 – ΠΔ 45ετίας «καίει» δήμους, αντίδραση από Βρυξέλλες

^_«Ρωγμές» στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης για την προστασία των οικισμών από πυρκαγιές διαπιστώνουν οι δημοτικοί άρχοντες σε περιοχές που κινδυνεύουν λόγω της εγγύτητάς τους σε δασικές εκτάσεις. Τα σχέδια επί χάρτου, όπως φαίνεται εκ του αποτελέσματος, δεν λειτούργησαν καθώς δεν έλαβαν υπ’ όψιν τη σημερινή κατάσταση αλλά εκείνη που επικρατούσε σε πόλεις και οικισμούς 45 χρόνια πριν.

Ετσι, περιμετρικά οικισμών που βρίσκονται εντός ή πλησίον δασών και δασικών εκτάσεων υψηλής επικινδυνότητας για την εκδήλωση πυρκαγιών ακόμη δεν έχουν δημιουργηθεί αντιπυρικές ζώνες πλάτους 10 μέτρων – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων –, αν και έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) διέθεσε πόρους ύψους 30 εκατ. ευρώ, μέσω του Πράσινου Ταμείου, για τα συγκεκριμένα έργα.

Και αυτό διότι τα κριτήρια που τέθηκαν για τους δικαιούχους δήμους βασίζονταν σε Προεδρικό Διάταγμα του 1980 (575/1980) «περί κηρύξεως ιδιαιτέρως ευαισθήτων εις πυρκαϊάς περιοχών δασών και δασικών εκτάσεων ως επικινδύνων», με συνέπεια να αποκλειστούν περιοχές οι οποίες πριν από 45 χρόνια δεν κινδύνευαν, αλλά σήμερα αποτελούν διαμορφωμένες εκτάσεις με σπίτια σε απόσταση αναπνοής από δάση.

Το αποτέλεσμα ήταν να κοπούν από τη χρηματοδότηση πολλοί δήμοι, και έτσι χιλιάδες κατοικίες και δημοτικά δάση να παραμένουν απροστάτευτα.

Ευρωπαϊκή παρέμβαση

Δεν είναι τυχαίο ότι σε έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, στην οποία αξιολογείται αν η Κομισιόν και τα κράτη-μέλη χρησιμοποιούν αποτελεσματικά την κοινοτική χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, γίνεται ειδική αναφορά στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την παρουσίαση που έγινε την Τετάρτη στο Λουξεμβούργο, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι ορισμένα μέτρα που χρηματοδοτήθηκαν βασίστηκαν σε παρωχημένες πληροφορίες.

«Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, όπου η καμένη έκταση το 2023 ήταν τριπλάσια του ετήσιου μέσου όρου της περιόδου 2006-2022, ο κατάλογος των περιοχών που είναι επιρρεπείς σε δασικές πυρκαγιές είναι άνω των 45 ετών και δεν είναι ενημερωμένος» επισήμαναν.

Δικαιούχοι της χρηματοδότησης, βάσει των κριτηρίων του 1980, κρίθηκαν αρχικά 196 δήμοι από τους 332 δήμους της χώρας, για να δημιουργήσουν έως την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου 2025, που ξεκίνησε την 1η Μαΐου, ζώνες πυροπροστασίας 10 μέτρων. Στη συνέχεια, έπειτα από διαμαρτυρίες, προστέθηκαν στη λίστα άλλοι 21 δήμοι. Εως σήμερα μόνο 125 έχουν ανταποκριθεί και έχουν ολοκληρώσει τις διαδικασίες υποβολής των απαραίτητων εγγράφων ώστε να λάβουν χρηματοδότηση και να ξεκινήσουν τα έργα. Από αυτούς λιγότεροι από δέκα έχουν πληρωθεί και προχωρήσει, όπως π.χ. ο Δήμος Πεντέλης.

Το παράδειγμα του Δήμου Λαγκαδά

Πολλοί δήμοι όμως έμειναν εκτός, όπως ο Δήμος Λαγκαδά που εκτείνεται σε 1.220 τετραγωνικά χιλιόμετρα και περιλαμβάνει περιοχές με διαφορετικό ανάγλυφο. «Οταν προκηρύχθηκε το πρόγραμμα του Πράσινου Ταμείου είχαμε ήδη μελέτη που αποτύπωνε τους οικισμούς του δήμου ανάλογα με τη σοβαρότητα ως προς τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Απέμενε μόνο η αποστολή τεχνικού δελτίου, αλλά διαπίστωσα ότι εξαιρούμαστε» λέει στο «Βήμα» η δήμαρχος Λαγκαδά Νίκη Ανδρεάδου.

Οπως επισημαίνει, επικοινώνησε με τους αρμοδίους, έστειλε επιστολή και στον Πρωθυπουργό. «Ο Λαγκαδάς, παρά το ιδιαίτερο ανάγλυφο και τα αστικά του δάση, δεν περιελήφθη, όταν στους δικαιούχους βρίσκονται αστικοί δήμοι όπως οι Δήμοι Κορδελιού – Ευόσμου και Παύλου Μελά. Πέρυσι στον Δήμο Λαγκαδά είχαμε πολλές φωτιές σε δασικές εκτάσεις, βοσκοτόπια κ.α.».

Εκτός χρηματοδότησης μένουν επίσης η Λιβαδειά και τα Αγραφα. «Είμαστε σε μια κατ’ εξοχήν δασική περιοχή. Εχουμε διαμαρτυρηθεί, έχουμε στείλει έγγραφα. Εθεσα το πρόβλημα στον υπουργό. Προσπαθούμε με ίδια μέσα και τις 80.000 που μας δίνει η Πολιτική Προστασία να κάνουμε ό,τι είναι εφικτό» λέει με έμφαση ο δήμαρχος Λιβαδειάς Δημήτρης Καραμάνης. Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Αγράφων Αλέξης Καρδαμπίκης υπογραμμίζει ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη για δημιουργία ζωνών πυροπροστασίας γύρω από τα χωριά.

Προβλήματα όμως διαπιστώνονται και σε δήμους για τους οποίους έχει εγκριθεί χρηματοδότηση. «Κάναμε τη μελέτη και εγκρίθηκε κονδύλι περίπου 400.000 ευρώ. Από τότε ξεκίνησε ένα μπρος-πίσω με το Δασαρχείο. Από πέρυσι έχω μετρήσει περισσότερες από 15 αναπομπές, επίσημες και ανεπίσημες. Κι αυτό γιατί οι οδηγίες που έδωσε το υπουργείο για το πώς θα γίνουν οι μελέτες ήταν πολύ στενές» αναφέρει ο δήμαρχος Πολυγύρου Γεώργιος Εμμανουήλ.

Για του λόγου το αληθές, δίνει και ορισμένα παραδείγματα. «Λένε οι οδηγίες ότι οι αντιπυρικές ζώνες δημιουργούνται 100 μέτρα από το όριο του οικισμού, το οποίο είναι μια αυστηρή γραμμή που έχει μπει από τον πολεοδόμο πριν από χρόνια και μπορεί να μη γειτνιάζει με δασική έκταση. Οταν όμως υπάρχει πυκνό δάσος και κατοικίες που βρίσκονται πάνω από 100 μέτρα από το όριο, πρέπει να κάνω αντιπυρικές ζώνες για να τα προστατέψω, αν και βρίσκονται εκτός ορίων οικισμού» σημειώνει ο κ. Εμμανουήλ. «Εχουμε ξανακαταθέσει τη μελέτη βγάζοντας εκτός τα 2/3 των εκτάσεων. Και θα απορροφήσουμε περίπου 130.000 ευρώ αντί για 400.000 ευρώ που είχαμε εγκεκριμένα» τονίζει ο δήμαρχος.

Ερχεται λίφτινγκ στο ΠΔ

Το πρόβλημα με το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) 575/1980 παραδέχεται και ο γενικός γραμματέας Δασών του ΥΠΕΝ Στάθης Σταθόπουλος. Οπως αναφέρει, όταν βγήκε η πρόσκληση του Πράσινου Ταμείου, αυτό ήταν το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.

«Δεν μπορούσαμε να το υπερβούμε γιατί μετά θα μπαίναμε σε λογική ρουσφετιού. Ωστόσο, είναι προφανές ότι από το 1980 έως και σήμερα τα κλιματολογικά δεδομένα είναι τελείως διαφορετικά. Για παράδειγμα, με το συγκεκριμένο ΠΔ καμία περιοχή της Ηπείρου ή της Δυτικής Μακεδονίας δεν θεωρείται ότι μπορεί να πιάσει φωτιά. Ωστόσο, πέρυσι η Βάλια Κάλντα κινδύνεψε από πυρκαγιά, στα σύνορα με την Αλβανία είχαμε πυρκαγιές σε περιοχές που δεν είχε ανάψει ποτέ φωτιά, κυρίως λόγω της μεγάλης άνυδρης περιόδου» υπογραμμίζει ο κ. Σταθόπουλος.

Επίσης, κάνει αναφορά και στο ζήτημα του ορίου των οικισμών, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν δήμοι που αδικήθηκαν. «Στον Δήμο Λιβαδειάς, στις πηγές της Κρύας, με γυμνό μάτι βλέπει κανείς το τελευταίο σπίτι σε 1,5-2 μέτρα από εκεί που αρχίζει το δάσος. Δηλαδή, χωρίς να είσαι δασολόγος καταλαβαίνεις ότι η Λιβαδειά, που έχει δάσος στα δύο μέτρα από το τελευταίο σπίτι, έπρεπε να χρηματοδοτείται. Μετά από 45 χρόνια επεκτάθηκαν τα σπίτια και προφανώς μεγάλωσε και το δάσος, αφού δεν κάηκε ποτέ. Ομως με το ΠΔ του 1980 η Λιβαδειά δεν θεωρείται επικίνδυνη περιοχή» τονίζει ο γενικός γραμματέας.

Για την επικαιροποίηση του Προεδρικού Διατάγματος, ώστε να τεθούν με σημερινά δεδομένα ποιοι δήμοι κινδυνεύουν από πυρκαγιά, ολοκλήρωσε τις εργασίες της επιτροπή του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας (συμμετείχε και η Δασική Υπηρεσία), η οποία διαπίστωσε ότι κάποιες περιοχές που το 1980 θεωρούνταν υπερ-επικίνδυνες σήμερα δεν είναι, αλλά και το αντίστροφο. Σύμφωνα με τον κ. Σταθόπουλο, μετά τη λήξη της αντιπυρικής περιόδου θα δημοσιευθεί νέο ΠΔ, αφού περάσει πρώτα από το ΣτΕ για προδικαστικό έλεγχο, που θα καθορίζει με τα σημερινά κλιματολογικά δεδομένα την επικινδυνότητα των οικισμών της χώρας.