Τα τρυπάνια βαράνε πάλι. Είπαν πως θα δούλευαν για μια, άντε δύο μέρες, έχει περάσει μια βδομάδα κι ακόμα. Επτάμιση το πρωί, χωρίς καμία προειδοποίηση, τρυπάνε από μέσα προς τα έξω. Πρώτα το όνειρο, δεύτερο το κρανίο. Στον τρίτο κάνετε ανακαίνιση ή στο κεφάλι μου;

Για λίγα λεπτά μένεις παράλυτος με τα μάτια ορθάνοιχτα στο σκοτάδι να τους ακούς που καταστρέφουν τον κόσμο. Μετά σηκώνεσαι και πας στο μπάνιο. Πλένεις τα δόντια σου κοιτώντας τον εαυτό σου στα μάτια και το είδωλό σου τρίζει, γιατί ο καθρέφτης τρίζει. Και δεν μπορείς να σκεφτείς τίποτα. Μόνο τον θόρυβο.

Είναι σαν να σου διέγραψε κάθε δευτερόλεπτο ύπνου, κάθε προοπτική να φτιάξει κάπως η μέρα και να λειτουργήσεις. Κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και βλέπεις στα ανέκφραστα μάτια σου τις άκρες δύο τρυπανιών που αστράφτουν. Αλλά δεν έχεις νεύρα. Δεν τρόμαξες καν. Το έχεις συνηθίσει. Ο θόρυβος σφυροκοπάει τόσο αλύπητα και μεθοδικά κι επίμονα που στην πραγματικότητα δεν αισθάνεσαι τίποτα· απλώς τον ακούς, σαν τις ειδήσεις.

Σαν το τρένο που άβουλα καβάλησες πριν από χρόνια κι όχι μόνο δεν έχει σταματήσει πουθενά, ούτε μια φορά, σε κανέναν σταθμό, αλλά επιταχύνει κιόλας. Τις ειδήσεις, αυτή την ατέρμονη ροή, την εικοσιτετράωρη, που είτε κοιτάς, είτε στρέφεις το βλέμμα, είναι πάντα εκεί. Κάτω από τίτλους ειδήσεων με κεφαλαία γράμματα ωρίμασες και πλέον ζεις. Κι αν κάποτε τιτλοφορούσαν τη ζωή σου και τη χώριζαν σε κεφάλαια, τώρα κατακερματίζουν την κάθε μέρα, την τρυπούν και τη σπάνε σε χίλια κομμάτια και την ταΐζουν σε live feeds και αιωνίως ανανεούμενα πρωτοσέλιδα.

Αυτή είναι η αίσθηση, έτσι μοιάζει να ζεις μέσα στην Ιστορία; Αυτή είναι η υφή της; Ή μήπως είναι η τεχνολογία που μπήκε στη μέση και έβαλε το κεφάλι σου στην πρίζα, το κεφάλι σου που δεν μπορεί να υπάρχει ταυτόχρονα στην Αθήνα και την Ουάσιγκτον και τη Γάζα, που δεν είναι κατασκευασμένο για να μπορεί να υποστηρίξει τέτοιον όγκο εξελίξεων; Κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και παλεύεις να το αποδεχτείς ως κανονικότητα, αυτό είναι τώρα.

Αλλά κανονικότητα σημαίνει συνέχεια, συνέχεια σημαίνει σταθερότητα και σταθερότητα σημαίνει ηρεμία. Και όταν οι ειδήσεις λένε ότι όλα ανά πάσα στιγμή γκρεμίζονται, εσύ νιώθεις πως χτίζεις πάνω σε ετοιμόρροπες αρχαίες κολόνες και σε παράγκες. Δεν μπορείς να ηρεμήσεις, γιατί κάνει πάρα, πάρα πολύ θόρυβο. Ξυπνάς και ο αντίχειράς σου ήδη σκρολάρει, ο δείκτης σου ήδη πατάει κουμπιά και ενεργοποιεί συσκευές, κάτω απ’ τον ώμο ήδη σφηνώνουν εφημερίδες, και διαβάζεις:

Μυστηριώδης πνευμονία εξαπλώνεται στη Γουχάν, παγκόσμιο κραχ, ένα εκατομμύριο πρόσφυγες ψάχνουν καταφύγιο στην Ευρώπη, τρομοκρατική επίθεση τζιχαντιστών στο Παρίσι, απόπειρα πραξικοπήματος στη Νότιο Κορέα, δεύτερο μνημόνιο, ο Τραμπ πρόεδρος των ΗΠΑ, κίτρινα γιλέκα, το Ηνωμένο Βασίλειο φεύγει από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κηρύσσει πανδημία, πτώχευση, πνιγμένοι πρόσφυγες στην Πύλο, στα ανοιχτά της Λέσβου, η Μόρια καίγεται, έκρηξη σκοτώνει διακόσιους στη Βηρυτό, υποστηρικτές του Τραμπ εισβάλλουν στο Καπιτώλιο, η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία, η Ιστορία επιστρέφει, πτώχευση, καταστροφικές πλημμύρες στη Γερμανία, ο Τραμπ ξανά πρόεδρος των ΗΠΑ, το Ever Given μπλοκάρει τη διώρυγα του Σουέζ, 57 άνθρωποι νεκροί στα Τέμπη μετά τη μετωπική σύγκρουση τρένων που κινούνταν στην ίδια ράγα σε αντίθετες κατευθύνσεις για περίπου 12 λεπτά, δεκάδες χιλιάδες νεκροί από σεισμό σε Τουρκία και Συρία, πενήντα χιλιάδες νεκροί Παλαιστίνιοι, καταστροφικές πυρκαγιές στην Αττική, τη Θράκη, την Εύβοια, την Πελοπόννησο, ο πρόεδρος Τραμπ ανεβάζει AI βίντεο όπου γλεντάει μαζί με τον Ιλον Μασκ στη Γάζα όπως την οραματίζεται μετά από την εθνοκάθαρση, εκατομμύρια στους δρόμους φωνάζουν «δεν έχω οξυγόνο», έλληνες δημοσιογράφοι, πολιτικοί, στρατιωτικοί, επιχειρηματίες, δικαστικοί, κρατικοί λειτουργοί παρακολουθούνται μέσω του Predator και της ΕΥΠ υπό εποπτεία Δημητριάδη, το πόρισμα ΕΟΔΑΣΑΑΜ δείχνει εύφλεκτη ουσία και απώλεια σοβαρών στοιχείων από τον τόπο του εγκλήματος, ταρίφες των ΗΠΑ στην Κίνα, ευαγγέλιο το πόρισμα ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ταρίφες των ΗΠΑ σε όλους, φιάσκο το πόρισμα ΕΟΔΑΣΑΑΜ, παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος, μαζικές απελάσεις ΗΠΑ σε Ελ Σαλβαδόρ, ο Πρόεδρος αγνοεί το Ανώτατο Δικαστήριο, «συγκάλυψη του εγκλήματος γίνεται μόνο από αυτούς που το παίζουν πραγματογνώμονες ενώ δεν είναι», παύση ταριφών, καμία συγκάλυψη, 145% ταρίφα στην Κίνα, τρυπάνια, βομβαρδισμός Υεμένης μέσω Signal, τρυπάνια, συγκάλυψη, τρυπάνια, ταρίφες, τρυπάνια.

Αλλά οι ειδήσεις είναι ευάλωτες στον υποκειμενισμό και, κυρίως, δεν είναι γεγονότα: είναι αναφορές σε γεγονότα. Ανταπόκριση από την πραγματικότητα που στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων συμβαίνει κάπου αλλού, και όχι σε εσένα προσωπικά. Και η πραγματικότητα είναι ούτως ή άλλως κάτι αφηρημένο και αναξιόπιστο, που διαστέλλεται και συστέλλεται και βιώνεται αλλιώς στο σαλόνι κι αλλιώς στα ανοιχτά της θάλασσας ή στο πεδίο της μάχης, και το συναίσθημα επιδρά πάνω της άλλοτε ως διαλυτικό και άλλοτε ως σφουγγάρι.

Σε κάθε περίπτωση, το να πληροφορείσαι δεν είναι το ίδιο με το να βιώνεις. Χρειάζεται θέληση και επιμονή για να επιλέξεις να ασχοληθείς με μια πληροφορία, να τη μεταβολίσεις και να παράξεις άποψη, συναίσθημα και ενδεχομένως δράση. Με λίγα λόγια, όταν πληροφορείσαι για φρικαλεότητες και λες «τι τραγωδία» ή για αυθαιρεσίες και δηλώνεις εξοργισμένος, σου είναι σχετικά εύκολο μετά από μερικά λεπτά να φτιάξεις καφέ και να κάνεις τη δουλειά σου. Γιατί η πληροφορία δεν είναι εμπειρία, και εσύ πρέπει κάπως να ζήσεις. Αλλά το πράγμα γίνεται επικίνδυνο, όταν η πληροφόρηση γίνεται ασταμάτητη.

Οταν οι ειδήσεις πέφτουν σαν σφυριά η μία μετά την άλλη δεν υπάρχει χρόνος για ανάλυση, αλλά δεν υπάρχει και χώρος, έστω, για τη δική σου πραγματικότητα. Το μόνο που μπορείς να βιώσεις είναι ματαίωση, αφού τα γεγονότα σχηματίζουν μια αναπόφευκτη πορεία εν είδει πεπρωμένου, που παρακολουθείς να εξελίσσεται υποχρεωτικά αμέτοχος. Είναι το πεπρωμένο των ανθρώπων, του συστήματος, της ιστορικής στιγμής στην οποία σου έλαχε να ζεις, και είναι ασύλληπτα περίπλοκο και τεράστιο, και απρόβλεπτο και δυνάμει δυσοίωνο, και σε αφορά απόλυτα όπως απόλυτα είσαι αδύναμος απέναντί του, με τον τρόπο που αφορά ένα πέτρινο φράγμα η καταρρακτώδης βροχή που επιβεβαιωμένα έρχεται για να το γκρεμίσει.

Για πόσο να αντέξεις τη ματαίωση; Την αδυναμία και την πίεση; Το να ξυπνάς παράλυτος, με το σώμα ακόμα κοιμισμένο, σε μια εφιαλτική κατάσταση ανήμπορης αφύπνισης; Ή, αλλιώς, για πόσο να αντέξεις να ξυπνάς και τα τρυπάνια να βαράνε πάλι, μέσα σου κι έξω, και να σου είναι συνειδητό, πλέον, ότι δεν θα σταματήσουν ποτέ; Η ειλικρινής απάντηση βγαίνει από τα εξαντλημένα σου χείλη και είναι: για όσο χρειαστεί.

Δύο χρόνια μετά τα Τέμπη, και μετά από τεράστια προσπάθεια κυβέρνησης και μέσων το ζήτημα να θεωρηθεί λήξαν, η ελληνική κοινωνία συντάχθηκε σε μια ανεπανάληπτη διαμαρτυρία, συγκλονιστικού μεγέθους. Το αφήγημα όχι μόνο δεν έπεισε, αλλά απορρίφθηκε ολοκληρωτικά. Ενα μήνα και κάτι μετά, η αλήθεια και πάλι βάλλεται, πληροφορίες αλληλοακυρώνονται, το ίδιο το πόρισμα γίνεται αντικείμενο σκανδάλου, συγκάλυψη συγκάλυψης.

Χρειάζεται κανείς να αφιερώσει χρόνο μόνο και μόνο για να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας και ένα νέο κυρίαρχο αφήγημα κατασκευάζεται που αφορά την αναξιοπιστία και τη σύγχυση, και αυτές ακριβώς πετυχαίνει. Και ενώ η αδικία και η ατιμωρησία και το θράσος θα μπορούσαν να σε πνίγουν… αναπνέεις κανονικά.

Είναι πλέον γνωστή η ατάκα του πρώην κύριου στρατηγικού συμβούλου του Τραμπ, Στιβ Μπάνον. Σε συνέντευξη που του πήρε ο δημοσιογράφος Μάικλ Λιούις το 2018 είχε πει: «Οι Δημοκρατικοί δεν έχουν σημασία. Η πραγματική αντιπολίτευση είναι τα μέσα ενημέρωσης. Και ο τρόπος να τα αντιμετωπίσεις είναι να πλημμυρίσεις το πεδίο με σκατά». Περιέγραφε μια τακτική κατακλυσμού του δημοσίου λόγου με πληροφορίες. Ενα μπαράζ ειδήσεων και δηλώσεων που προκαλεί κορεσμό, αποπροσανατολίζει και τελικά μουδιάζει τα κοινωνικά αντανακλαστικά και παραλύει μέσω σύγχυσης.

Οι πρώτες 100 μέρες της νέας κυβέρνησης αποτελούν υπόδειγμα για την εκτέλεση της τακτικής του Μπάνον. Από τη μετονομασία του Κόλπου του Μεξικό, στην προσάρτηση του Καναδά και της Γροιλανδίας, στα 129 εκτελεστικά διατάγματα, το DOGE του Ιλον Μασκ, τα υπαινικτικά σχόλια περί τρίτης θητείας, τον δημόσιο εξευτελισμό του Ζελένσκι, τα πέρα-δώθε με τις ταρίφες, η λίστα δεν τελειώνει.

Αυτή τη στιγμή, ο Κιλμάρ Αμπρέγκο Γκρασία, που η κυβέρνηση παραδέχτηκε πως εσφαλμένα απέλασε και έκλεισε στη φυλακή-κολαστήριο του Ελ Σαλβαδόρ, και αφού το Ανώτατο Δικαστήριο απαίτησε τον επαναπατρισμό του, βρίσκεται ακόμα στη φυλακή.

Κι όμως, το σκάνδαλο και η θεσμική εκτροπή δεν έχουν το αναμενόμενο αντίκτυπο στο κοινό αίσθημα. Κάνεις αστεία, πως ο κόσμος θυμίζει 1933, 1937, ίσως και 1939. Παρακολουθείς την εδραίωση ολοένα και πιο αυταρχικών καθεστώτων. Και περιγράφεις το μούδιασμα που αισθάνεσαι, ενώ το αισθάνεσαι. Το πνίξιμο, ενώ αναπνέεις κανονικά.

Δεν μιλάμε λοιπόν απλώς για σύγχυση, αλλά για τακτική σύγχυση. Για τον θόρυβο όχι ως αποτέλεσμα, αλλά ως όπλο. Το τρυπάνι είναι ο θόρυβος. Μουδιάζει τις συνάψεις, καθιστά τη σκέψη αδύνατη, τη συγκροτημένη αντίδραση απίθανη.

Ξυπνάς, κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη ενώ πλένεις τα δόντια σου, κάνεις τη δουλειά σου, κοιμάσαι, όλα κάτω από την ίδια, αμείωτη φασαρία. Ο αντίκτυπος τον ειδήσεων γίνεται όλο και μικρότερος, ώσπου το πεπρωμένο που παρακολουθείς αμέτοχος να «είναι αυτό που είναι». Στο κομμάτι των Radiohead με (καθόλου τυχαίο) τίτλο 2+2=5, ο Τομ Γιορκ επαναλαμβάνει συνεχώς «είναι πια πολύ αργά, γιατί τόσον καιρό δεν έδινες προσοχή».

Δίνοντας, όμως, προσοχή στις ακατάπαυστες, αντικρουόμενες, ανεξέλεγκτες εξελίξεις, στο X και στο TikTok και στα μέσα ενημέρωσης, μπορεί τελικά να δεχθείς ότι δύο και δύο μας κάνει πέντε εξίσου, αν όχι περισσότερο αποτελεσματικά.

Εκεί έγκειται η μεγάλη παγίδα. Πώς να επιδείξεις ετοιμότητα και εγρήγορση, όταν είναι η ίδια σου η εγρήγορση που εργαλειοποιείται και σε εξουδετερώνει; Πώς συγκροτείσαι απέναντι σε μια επικοινωνιακή θύελλα που, ό,τι κι αν κάνεις, θα μπει σπίτι σου μέσα από τις χαραμάδες των παραθύρων και του αλγορίθμου;

Οταν φτάνεις στο σημείο να εκλιπαρείς για λίγη ησυχία, όταν ελπίζεις απλώς να σταματήσουν για λίγο να συμβαίνουν πράγματα και να μην υπάρχουν εξελίξεις, κι αν αυτό δεν γίνεται, τότε να σταματήσουν να σε ενημερώνουν ή έστω να αυτεξοριστείς, όταν ένα παγκόσμιο timeout σαν αυτό της καραντίνας μοιάζει ειδυλλιακό, είναι μάλλον ζωτικής σημασίας να ξεκαθαριστεί ότι η ηρεμία μπορεί να συνεπάγεται μερικές φορές την ησυχία, όμως η ησυχία σε καμία περίπτωση ούτε συνεπάγεται, ούτε βέβαια ισοδυναμεί με την ηρεμία.

Οπότε όποια κι αν είναι η απάντηση, αν αυτή υπάρχει, ίσως, πρώτα, να απαιτεί μια παραδοχή: ότι εδώ και αρκετά πλέον χρόνια, δεν υπάρχει χώρος για καμία κατ’ επίφαση κανονικότητα, και μάλλον δεν υπάρχει ούτε χρόνος για τέτοιες φαντασιώσεις.

Τα τρυπάνια έχουν βγει έξω και γκρεμίζουν, ο κόσμος πάλλεται, η πραγματικότητα παραμορφώνεται και διαμορφώνεται με νέους τρόπους που επιτάσσουν νέες μορφές αντίδρασης. Αν εκείνοι ποντάρουν στο αίσθημα του εκτάκτου, του αποπροσανατολισμού και της επιτάχυνσης για να εκμεταλλευτούν την εγρήγορσή σου, ίσως εσύ να οφείλεις να επαναπροσδιορίσεις την ίδια την έννοια της εγρήγορσης. Ισως στη μη κανονικότητα η παύση να είναι μιας μορφής εγρήγορση. Ι

σως η διεκδίκηση χώρου για σκέψη να είναι μιας μορφής αντίσταση. Και αν η επιτάχυνση και ο καταιγισμός είναι μια νέας μορφής βαρβαρότητα, ίσως ο αγώνας για επιβράδυνση να είναι υπεράσπιση της ανθρωπιάς.

Ισως, δηλαδή, να πρέπει να δώσει κανείς στον εαυτό του το περιθώριο να κάνει όλα αυτά για τα οποία δήθεν δεν υπάρχει χρόνος. Αρα να αποδεχθεί τη συγκυρία στην οποία βρίσκεται και, όπως κάνει κανείς με τον θυμό ή τον θρήνο, να αισθανθεί και να επεξεργαστεί όλα αυτά που εμποδίζει, αντί να νεκρώνει για να αντέξει τα τρυπάνια.

Στον Φρόντο του Τόλκιν που λέει «μακάρι να μη χρειαζόταν να συμβεί στην εποχή μου», ο Γκάνταλφ απαντάει: «Και εγώ το ίδιο. Και όλοι όσοι ζουν σε τέτοιες εποχές. Αλλά αυτό δεν είναι δική τους απόφαση. Το μόνο που έχουμε να αποφασίσουμε είναι το τι θα κάνουμε με τον χρόνο που μας δίνεται».

Γιατί οι ρυθμοί όλο και εντείνονται, ο κόσμος όλο και διαστέλλεται, το διακύβευμα όλο και διευρύνεται, και η αναισθησία είναι πολύ πιο δελεαστική από τον πόνο. Η προσπάθεια που απαιτείται για να ανατραπεί το μούδιασμα ενώ τα χτυπήματα συνεχίζουν ακάθεκτα ακούγεται – και μάλλον είναι – υπεράνθρωπη.

Οταν βλέπεις καθημερινά πτώματα στα social media, και δυσκολεύεσαι να πιστέψεις τους τίτλους των ειδήσεων που διαβάζεις, η αποπραγματοποίηση και η συναισθηματική αποκοπή μπαίνουν στον αυτόματο. Αλλά αφού η φασαρία έχει έρθει για να μείνει κι αφού ο στόχος είναι η παραλυτική σύγχυση, μάλλον οφείλεις να προπονηθείς στην επιμονή, την ανάλυση, την ενσυναίσθηση.

Να προσαρμοστείς στα νέα ντεσιμπέλ, για να μπορείς να ακούς τη φωνή σου, και να αντέχεις να ακούς τα τρυπάνια· και να συγκινείσαι όταν ακούς τη μουσική.